Ο Άκαμπτος χαρακτήρας [1] αναπτύσσεται μέσα από τις ματαιώσεις της οιδιπόδειας περιόδου. Καθώς εδραιώνεται η σταθερότητα του αντικειμένου, το παιδί συνειδητοποιεί σε ένα βαθύ επίπεδο, ότι είναι κάτι (ξε)χωριστό και αρχίζει να προσεγγίζει το γονέα του αντίθετου φύλου με τρυφερότητα-στοργή και με μια παιδική σεξουαλικότητα. Σε απάντηση αυτής της σεξουαλικής και στοργικής προσέγγισης, μπορεί να δεχτεί διάφορους συνδυασμούς ματαίωσης.
Ο γονέας του αντίθετου φύλου μπορεί να νιώσει ότι απειλείται και να αποσυρθεί, απειλούμενος όχι μόνο από την αναδυόμενη σεξουαλικότητα του παιδιού αλλά και από τη δική του σεξουαλική ανταπόκριση στο παιδί. Ένας σεξουαλικά ματαιωμένος γονέας μπορεί να είναι αποπλανητικός, χρησιμοποιώντας το παιδί για σεξουαλική ικανοποίηση. Αυτό είναι ένα πολύ συνηθισμένο μοτίβο στη μελλοντική ανάπτυξη του ναρκισσιστικού παιδιού. Εναλλακτικά, το παιδί μπορεί να αποπλανηθεί και στη συνέχεια, όταν η απειλή της σεξουαλικότητας είναι πολύ μεγάλη για τoν γονέα, να απορριφθεί. Τέλος, το παιδί μπορεί να αποπλανηθεί από τον ένα γονέα και να απορριφθεί για τη σεξουαλική ανταπόκριση, από τον άλλο γονέα.
Με εξαίρεση την ευθεία αποπλάνηση, που είναι πολύ επιβλαβής με το δικό της τρόπο, όλες αυτές οι εναλλακτικές περιλαμβάνουν την απόρριψη της στοργικής σεξουαλικής ανταπόκρισης. Ως αποτέλεσμα, το παιδί αυτο-αναιρείται, μπλοκάροντας τη σεξουαλικότητά του, την αγάπη του ή διαχωρίζοντας τη στοργική ανταπόκριση από τη σεξουαλική ανταπόκριση. Όπου αποκόπτεται η σεξουαλικότητα ή διαχωρίζεται από τη στοργική ανταπόκριση, χάνεται ένα μέρος της φυσιολογικής ανθρώπινης αγάπης. Με αυτή την έννοια, ο άκαμπτος τύπος χαρακτήρα δεν μπορεί να αγαπήσει πραγματικά.
Στην αυτο-αναίρεση, ο άκαμπτος συγκρατεί την αγάπη του με μια σωματική θωράκιση και αποφασιστικό σαγόνι, κινούμενος στον κόσμο έτσι ώστε να αποφύγει μελλοντική απόρριψη μέσω των επιτευγμάτων και της ελκυστικότητάς του. Λόγω της σχετικά ανεπτυγμένης δομής εγώ, ο άκαμπτος είναι περισσότερο σε θέση από ό,τι οποιοσδήποτε άλλος χαρακτήρας να προσελκύσει, να επιτύχει και να είναι περισσότερο αυτάρκης. Η ψευδαίσθησή του είναι ότι μπορεί να εξαγοράσει την αγάπη με την επιτυχία αλλά επειδή δεν μπορεί να αφήσει την αληθινή αγάπη μέσα του, το μόνο που παίρνει πραγματικά είναι η προσοχή.
Οι σχέσεις αγάπης και οι σεξουαλικές σχέσεις είναι σταθερά, τα πιο προβληματικά κομμάτια της ζωής του. Μπορεί, για παράδειγμα, να έλκεται σεξουαλικά αλλά να μην αγαπάει κάποιον σύντροφο ενώ μπορεί να αγαπάει έναν άλλο αλλά να μην νιώθει σεξουαλική διέγερση μ’ αυτόν. Ή μπορεί να είναι πάρα πολύ επιδέξιος, δίνοντας και παίρνοντας ικανοποίηση στην αρχική φάση γοήτευσης των ερωτικών σχέσεων αλλά να μην μπορεί να διατηρήσει αυτά τα στοιχεία καθώς η σχέση γίνεται πιο στενή.
Συνήθως, ο άκαμπτος συμβιβασμός είναι ο πιο αποτελεσματικός, καλύτερα υποστηρίξιμος και πιο αποδεκτός πολιτισμικά. Ο καθαρά άκαμπτος χαρακτήρας είναι απίθανο να αναζητήσει θεραπεία μέχρι αργότερα στη ζωή του, όταν ο συμβιβασμός δεν είναι πλέον λειτουργικός όσο αφορά στις σχέσεις του με τους άλλους. Γενικά, τα πιο αμιγώς άκαμπτα άτομα στον πολιτισμό μας αναζητούν ψυχοθεραπεία μόνο όταν οι σύζυγοί τους απειλούν να τους αφήσουν, όταν τα παιδιά τους αρχίζουν να παρεκτρέπονται ή μια καρδιακή προσβολή ή άλλη ασθένεια απειλεί τη λειτουργικότητα του συμβιβασμού.
Η άκαμπτη δομή χαρακτήρα περιλαμβάνει 2 βασικούς τύπους: τον υστερικό και τον ιδεοληπτικό-ψυχαναγκαστικό.
Ο υστερικός τύπος μπορεί να επιστρατεύσει το συναίσθημα ως άμυνα και αναπτύσσει την ικανότητα να εξαλείφει τα ενοχλητικά εσωτερικά του βιώματα με την υπερδραματοποίηση οποιουδήποτε συναισθήματος. Στην αιτιολογία αυτού του στυλ χαρακτήρα, υπάρχει ακατάλληλη ενθάρρυνση και εκμετάλλευση της έκφρασης της σεξουαλικότητας και του ανταγωνισμού του παιδιού.
Να επισημάνουμε ότι τα χαρακτηριστικά της υστερικής συμπεριφοράς (π.χ. αποσύνδεση, άρνηση και συναισθηματικές άμυνες) μπορεί να προκύψουν και από άλλους αιτιολογικούς παράγοντες.
Ιδεοληπτικός-Ψυχαναγκαστικός τύπος
Κρατάει τον εαυτό του απασχολημένο με ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές και ιδεοληπτικές σκέψεις. Στην αιτιολογία αυτού του στυλ χαρακτήρα, επικρατεί η τιμωρία ως απάντηση στην έκφραση της σεξουαλικότητας και του ανταγωνισμού του παιδιού.
Να επισημάνουμε ότι η ιδεοψυχαναγκαστική συμπεριφορά μπορεί να προκύψει και από άλλους αιτιολογικούς παράγοντες.
Όροι και Προϋποθέσεις Αναδημοσίευσης Περιεχομένου
Συγγραφέας άρθρου: Παναγιώτα Δ. Κυπραίου Ψυχολόγος Υγείας (MSc) - Σωματική & Gestalt Ψυχοθεραπεύτρια (ECP) - Επόπτρια Σωματικής Ψυχοθεραπείας - Συντονίστρια Σχολών Γονέων https://www.psychotherapeia.net.gr
Πηγές
Johnson, S.M. (2024) Character styles. S.l.: W W NORTON.
Johnson, S.M. (1985) Characterological Transformation: The hard work miracle. Norton.
Lowen, A. (2000) Bioenergetics. Phoenix, AZ: The Foundation.
Lowen, A. (2012) Language of the body. Alexander Lowen Foundation.
McWilliams, N. (2012) Ψυχαναλυτική Διάγνωση: Η Κατανόηση της Δομής της Προσωπικότητας στα Πλαίσια της Κλινικής Διαδικασίας. Ινστιτούτο Ψυχολογίας Και Υγείας.
Pierrakos, J.C. (2005) Core energetics: Developing the capacity to love and heal. Mendocino, Calif: Core Evolution Pub.
Reich, W. (1981) Η ανάλυση του χαρακτήρα. Αθήνα: Καστανιώτης.
[1] Η συγκεκριμένη τυπολογία των χαρακτήρων υπάρχει στα πλαίσια της Ανάλυσης του Χαρακτήρα της Ραϊχικής Σωματικής Ψυχοθεραπείας.
