Όπως δείχνει η έρευνα, θεωρούμε λιγότερο «ανθρώπους» τις μειονότητες και τους ευάλωτους. Για παράδειγμα, σε μια μελέτη σάρωσης εγκεφάλου, οι Harris & Fiske (2006) διαπίστωσαν ότι μια μικρή ομάδα μαθητών παρουσίαζε λιγότερη νευρωνική δραστηριότητα που σχετίζεται με τη σκέψη για τους ανθρώπους, όταν έβλεπαν τις εικόνες αστέγων ή τοξικομανών σε σύγκριση με άτομα υψηλότερου status.
Μια άλλη μελέτη των Kteily, Bruneau, Waytz & Cotterill (2015) έδειξε ότι οι άνθρωποι που αντιτίθενται στην αραβική μετανάστευση τείνουν να αξιολογούν τους Άραβες και τους Μουσουλμάνους ως κυριολεκτικά λιγότερο εξελιγμένους σε σχέση με το μέσο όρο. Έχουν επίσης βρεθεί στοιχεία που αποδεικνύουν ότι οι νέοι θεωρούν λιγότερο «ανθρώπους» τους ηλικιωμένους (Boudjemadi, Demoulin & Bastart, 2017) και ότι άντρες και γυναίκες θεωρούν λιγότερο «ανθρώπους» τις μεθυσμένες γυναίκες(Riemer, Gervais, Skorinko, Douglas, Spencer, Nugai, Karapanagou & Miles-Novelo, 2018). Επιπλέον, η τάση αυτή ξεκινάει νωρίς, καθώς έχει διαπιστωθεί ότι παιδιά ηλικίας πέντε ετών βλέπουν τα πρόσωπα εκτός ομάδας (ανθρώπων από διαφορετική πόλη ή διαφορετικό φύλο σε σχέση με το παιδί) ως λιγότερο ανθρώπινα από ό, τι τα πρόσωπα εντός ομάδας (McLoughlin, Tipper & Over, 2017).
Σα να μην έφτανε αυτό, σύμφωνα με μια μελέτη των Schulz, Rudolph, Tscharaktschiew & Rudolph (2013), νιώθουμε ευχαρίστηση από τη δυσφορία ενός άλλου ατόμου περίπου από την ηλικία των τεσσάρων ετών και αυτή η αίσθηση αυξάνεται αν το παιδί αντιληφθεί ότι το άτομο αξίζει τη δυσφορία. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται Schadenfreude: αντί να νιώθουμε συμπάθεια για την κακοτυχία κάποιου, το schadenfreude προκαλεί ευχάριστα συναισθήματα καθώς παρακολουθείς την αποτυχία ή αστοχία κάποιου. Αυτό το πολύπλοκο συναίσθημα εμφανίζεται περισσότερο στα παιδιά απ’ ότι στους ενήλικες. Ωστόσο, και οι ενήλικες βιώνουν schadenfreude αλλά συγκαλυμμένα ως επί το πλείστον (Palus, 2014)
Μια πιο πρόσφατη μελέτη των Mendes, Steinbeis, Bueno-Guerra, Call και Singer (2017) έδειξε ότι, από την ηλικία των έξι, τα παιδιά μπορεί να «πληρώσουν» ένα αντίτιμο για να παρακολουθήσουν μια «αντικοινωνική» κούκλα να τρώει ξύλο, αντί να ξοδέψουν τα χρήματα σε αυτοκόλλητα.
Ακόμη χειρότερα, φαίνεται ότι πιστεύουμε στο κάρμα υποθέτοντας ότι οι βασανισμένοι του κόσμου αξίζουν τη μοίρα τους. Στην πρώτη έρευνα που υπέδειξε τις ατυχείς συνέπειες αυτών των πεποιθήσεων (Lerner και Simmons, 1966), μια μαθητευόμενη γυναίκα τιμωρούνταν με ηλεκτροσόκ όταν έδινε λανθασμένες απαντήσεις. Στη συνέχεια, γυναίκες που συμμετείχαν στο πείραμα, την αξιολόγησαν ως λιγότερο συμπαθητική και άξια θαυμασμού όταν άκουσαν ότι θα την έβλεπαν να υποφέρει ξανά και ιδιαίτερα αν ένιωθαν ανίκανες να ελαχιστοποιήσουν αυτή την κακουχία. Έκτοτε, η έρευνα Montada (1998) έχει δείξει την ευκολία μας να κατηγορούμε τους φτωχούς, τα θύματα βιασμών, τους ασθενείς με AIDS και άλλους ανθρώπους που υποφέρουν, για τη μοίρα τους, έτσι ώστε να διατηρήσουμε την πίστη μας σε έναν δίκαιο κόσμο. Κατ’ επέκταση, οι ίδιες ή παρόμοιες διαδικασίες είναι πιθανόν υπεύθυνες για την υποσυνείδητη ωραιοποιημένη θεώρηση που έχουμε για τους πλούσιους (Horwitz και Dovidio, 2015). Ειδικότερα, η έρευνα έχει δείξει την τάση μας να κάνουμε αρνητικές αξιολογήσεις στα άτομα με χαμηλό κοινωνικοοικονομικό status. Αντίστροφα, οι Horwitz και Dovidio (2015) διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες στις μελέτες τους, που ανήκαν στη μεσαία τάξη, έδειχναν προτίμηση στους πλούσιους – σιωπηρά αλλά όχι ρητά – έναντι της μεσαίας τάξης. Μάλιστα, η σιωπηρή στάση υπέρ των πλουσίων προέβλεπε την επιείκεια προς έναν πλούσιο οδηγό που προκαλεί αυτοκινητιστικό ατύχημα, ενώ οι ρητές συμπεριφορές δεν προέβλεπαν τέτοια κρίση.
Μια τελική επισήμανση
Δεν χρειάζεται να πτοούμαστε απ’ αυτά τα ευρήματα, καθώς είναι στο χέρι μας να δουλεύουμε με τον εαυτό μας, για να αναγνωρίσουμε τα βασικά ένστικτά μας και τις αδυναμίες μας, να τα κατανοήσουμε και να τα αντισταθμίσουμε καλλιεργώντας τις καλύτερες πτυχές μας. Αυτό σημαίνει η προσωπική ανάπτυξη.
Όροι και Προϋποθέσεις Αναδημοσίευσης Περιεχομένου
Συγγραφέας άρθρου: Παναγιώτα Δ. Κυπραίου MSc Ψυχολογία Υγείας, MBPsS - Σωματική & Gestalt Ψυχοθεραπεύτρια (ECP) - Επόπτρια Σωματικής Ψυχοθεραπείας - Συντονίστρια Σχολών Γονέων https://www.psychotherapeia.net.gr
Βιβλιογραφία
Boudjemadi, V., Demoulin, S., & Bastart, J. (2017). Animalistic dehumanization of older people by younger ones: Variations of humanness perceptions as a function of a target’s age. Psychology and Aging, 32(3), 293-306. doi:10.1037/pag0000161
Horwitz, S. R., & Dovidio, J. F. (2016). The rich—love them or hate them? Divergent implicit and explicit attitudes toward the wealthy. Group Processes & Intergroup Relations, 20(1), 3-31. doi:10.1177/1368430215596075
Kteily, N., Bruneau, E., Waytz, A., & Cotterill, S. (2015). The ascent of man: Theoretical and empirical evidence for blatant dehumanization. Journal of Personality and Social Psychology, 109(5), 901-931. doi:10.1037/pspp0000048
Lerner, M. J., & Simmons, C. H. (1966). Observer's reaction to the "innocent victim": Compassion or rejection? Journal of Personality and Social Psychology, 4(2), 203-210. doi:10.1037/h0023562
McLoughlin, N., Tipper, S. P., & Over, H. (2017). Young children perceive less humanness in outgroup faces. Developmental Science, 21(2), e12539. doi:10.1111/desc.12539
Mendes, N., Steinbeis, N., Bueno-Guerra, N., Call, J., & Singer, T. (2017). Preschool children and chimpanzees incur costs to watch punishment of antisocial others. Nature Human Behaviour, 2(1), 45–51. doi: 10.1038/s41562-017-0264-5
Montada, L. (1998). Belief in a Just World: A Hybrid of Justice Motive and Self-Interest? Responses to Victimizations and Belief in a Just World, 217-246. doi:10.1007/978-1-4757-6418-5_12
Palus, S. (2014). Schadenfreude is a Childish Emotion. Retrieved from https://www.smithsonianmag.com/smart-news/schadenfreude-childish-emotion-180952163/
Riemer, A. R., Gervais, S. J., Skorinko, J. L., Douglas, S. M., Spencer, H., Nugai, K., … Miles-Novelo, A. (2018). She Looks like She’d Be an Animal in Bed: Dehumanization of Drinking Women in Social Contexts. Sex Roles, 80(9-10), 617-629. doi:10.1007/s11199-018-0958-9
Schulz, K., Rudolph, A., Tscharaktschiew, N., & Rudolph, U. (2013). Daniel has fallen into a muddy puddle - Schadenfreude or sympathy? British Journal of Developmental Psychology, 31(4), 363-378. doi:10.1111/bjdp.12013
The bad news on human nature, in 10 findings from psychology ? Christian Jarrett Ideas. (2018). Retrieved from https://aeon.co/ideas/the-bad-news-on-human-nature-in-10-findings-from-psychology
Harris, L.T. & Fiske, S.T. (2006). Dehumanising the lowest of the low. Neuroimaging responses to extreme out-groups. Psychological Science, 17, 847-853.
