Η δουλειά με τα Μέρη του Εαυτού είναι μια θεραπευτική προσέγγιση που θεωρεί ότι ο καθένας από εμάς έχει πολλά διαφορετικά μέρη (ή πλευρές ή υποπροσωπικότητες) στο μυαλό και στην ψυχή του που αναπτύχθηκαν -και εξακολουθούν να αναπτύσσονται- προκειμένου να αντιμετωπίσουμε δύσκολες καταστάσεις που προέκυψαν στη ζωή μας. Tο βασικό περιεχόμενο ενός μέρους του εαυτού είναι οι δυσάρεστες αναμνήσεις που σχετίζονται με ένα ή περισσότερα θέματα (π.χ. απώλεια ενός αγαπημένου ατόμου, κακοποίηση, ντροπή κοκ.)

Κάθε ένα από αυτά τα μέρη έχει μοναδικές ανάγκες, επιθυμίες και πεποιθήσεις και μπορεί συνειδητά ή ασυνείδητα να μας βοηθά ή να μας βλάπτει καθώς διάγουμε τη ζωή μας αντιμετωπίζοντας διαφορετικές καταστάσεις, ερεθίσματα και σενάρια.

Όταν έχουμε βιώσει τραύμα, κάποια μέρη του εαυτού μας μπορεί ενίοτε να αναπαράγουν τα τραύματα του παρελθόντος που μας κάνουν να αισθανόμαστε ή να ενεργούμε με τρόπους που δεν είχαμε πρόθεση.

To χρόνιο τραύμα συχνά εγκαθίσταται σε συγκεκριμένα μέρη του εαυτού μας. Όταν το τραύμα είναι σχεσιακό, αυτό που συμβαίνει συχνά είναι ότι ένα μέρος του εαυτού μας παραμένει «κολλημένο» στο παρελθόν, ανίκανο να επουλώσει την πληγή που έχει προκληθεί από τους άλλους. Αυτό το μέρος μπορεί τώρα να αναπαράγει τα ίδια συναισθήματα ή σκέψεις ή ενέργειες από τότε, ακόμα και αν αυτό πλέον δε βοηθά.

Οι περισσότεροι από μας δεν έχουμε επίγνωση των επιμέρους πλευρών του εαυτού μας. Η θεραπευτική δουλειά με τα μέρη του εαυτού περιλαμβάνει τεχνικές, μεθόδους και διαδικασίες που μας βοηθούν να γνωρίσουμε τα διαφορετικά μέρη του εαυτού μας, κάποια από τα οποία έχουν «κολλήσει» ή πληγωθεί, καθώς και τα μέρη του εαυτού μας που μπορούν να βοηθήσουν, και να βρούμε πώς θα τα κάνουμε όλα να συνεργαστούν. Μέσω κατάλληλης επεξεργασίας έχουμε τη δυνατότητα να επουλώσουμε τις προβληματικές αυτοβιογραφικές αναμνήσεις που «φέρουν» οι επιμέρους πλευρές και αποτελούν τη βάση για τις τρέχουσες δυσκολίες που βιώνουμε.

Φέρνοντας την επίγνωσή μας σε αυτά τα διαφορετικά μέρη μέσα μας – δίνοντας στο καθένα μια φωνή, μαθαίνοντας τι χρειάζεται, τι θέλει και τι φοβάται και κατανοώντας πότε, πώς και γιατί ενεργοποιείται– γινόμαστε στη συνέχεια πιο ικανοί να ενσωματώσουμε αρμονικά (αλλά όχι να εξαλείψουμε) τις πολλές πτυχές μέσα μας για να δημιουργήσουμε περισσότερες επιλογές, να διευρύνουμε την ικανότητά μας να επιλύουμε δημιουργικά τα προβλήματα και να δίνουμε στον εαυτό μας μεγαλύτερη αίσθηση γαλήνης, ολότητας και ζωντάνιας στην καθημερινή μας ζωή.

Εστιάζουμε στην συναισθηματική αποφόρτιση των προβληματικών αναμνήσεων. Δίνουμε έμφαση σε οραματισμούς (νοερές απεικονίσεις) απελευθέρωσης των αρνητικών συναισθημάτων και αισθήσεων που συνδέονται με τις σχετικές αναμνήσεις ως το πρωτεύον μέσο ελαχιστοποίησης του φορτίου που φέρει ένα δεδομένο μέρος προσωπικότητας.

Εκφορτίζοντας την αρνητική ενέργεια των δυσάρεστων αναμνήσεων, το άτομο σταματά να διογκώνει τρέχοντα ζητήματα μέσω της πυροδότησης  παλαιότερων εμπειριών. Η αποφόρτιση των αυτοβιογραφικών αναμνήσεων τις μετατρέπει από οδυνηρές εμπειρίες σε αφηγήσεις που μπορούν να συγκριθούν με ένα βιβλίο ιστορίας που περιγράφει τις λεπτομέρειες ιστορικών γεγονότων αλλά χωρίς συναισθηματικό περιεχόμενο. Ούτε το μέρος της προσωπικότητας ούτε, συνήθως, ο σκοπός του εξαφανίζεται μέσω της αποφόρτισης επώδυνων αναμνήσεων. Για παράδειγμα, η αποφόρτιση των επώδυνων αναμνήσεων που κρύβονται πίσω από τον ακραίο θυμό, οδηγεί σε ένα πιο προσγειωμένο, καλύτερα ενσωματωμένο θυμωμένο μέρος. Όλοι χρειαζόμαστε την ικανότητα να θυμώνουμε για να μας βοηθά να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας και να διεκδικήσουμε το δίκιο μας.

Μέσα από την εξοικείωση με τα διάφορα μέρη του εαυτού που δημιουργήθηκαν μέσα από χρόνιο τραύμα, επέρχεται τελικά μια αίσθηση αρμονίας και ολότητας στο άτομο.

Το να έχεις διαφορετικές πλευρές είναι φυσιολογικό, οπότε δεν έχει νόημα να απαλλαγούμε από αυτές συγχωνεύοντάς τες σε μια ενιαία οντότητα. Ακόμη και με μια τέτοια «συγχωνευμένη» προσωπικότητα, το άτομο θα άρχιζε σύντομα να αναπτύσσει νέες πλευρές καθώς οι εμπειρίες της ζωής θα δημιουργούσαν νέες προκλήσεις για τις οποίες αυτός δεν είναι προετοιμασμένος.

Ο θεραπευτικός στόχος είναι η καλύτερη ενσωμάτωση κάθε πλευράς -ενδεχομένως μέσα από επαναπροσδιορισμό του ρόλου της- και η αρμονική συνεργασία μεταξύ τους.

Η δουλειά με τα μέρη του εαυτού μας βοηθά να επουλώσουμε τραύματα και μας διευκολύνει να «αλλάζουμε ταχύτητες» μέσα και έξω από συγκεκριμένες καταστάσεις όταν χρειάζεται. Έτσι, μπορούμε να λειτουργούμε στην καθημερινότητά μας, στις σχέσεις μας και στις κοινότητες όπου συμμετέχουμε με πιο υγιείς τρόπους.

Πηγές

Noricks, J.S. (2011) Parts psychology: A trauma-based, self-state therapy for emotional healing in counseling and psychotherapy: Case studies in normal dissociation. Los Angeles: New University Press.

van der Hart, O., Nijenhuis, E. R. S., & Steele, K. (2006).  The haunted self: Structural dissociation and the treatment of chronic traumatization.  Norton & Co., New York

Όροι και Προϋποθέσεις Αναδημοσίευσης Περιεχομένου

Συγγραφέας άρθρου: Παναγιώτα Δ. Κυπραίου Ψυχολόγος Υγείας (MSc) - Σωματική & Gestalt Ψυχοθεραπεύτρια (ECP) - Επόπτρια Σωματικής Ψυχοθεραπείας - Συντονίστρια Σχολών Γονέων  https://www.psychotherapeia.net.gr