Η ιστορία της θεραπείας Gestalt ξεκινά με την επαγγελματική εξέλιξη του Fritz Perls και την επικρατούσα τάση της εποχής στην οποία ζούσε. 

Αφού πήρε το μεταπτυχιακό του, ο Perls πήγε στο Frankfurt-am-Main το 1926 σαν βοηθός του Kurt Goldstein στο Ινστιτούτο για Στρατιώτες με Εγκεφαλικές Βλάβες, Εκεί ήρθε σε επαφή με τους καθηγητές Goldstein και Adhemar Gelb και γνώρισε τη μελλοντική γυναίκα του Laura. Εκείνη την εποχή το Frankfurt-am-Main ήταν ένα κέντρο πνευματικών ζυμώσεων και ο Perls ήρθε σε επαφή, άμεσα και έμμεσα, με κορυφαίους ψυχολόγους Gestalt, υπαρξιστικούς φιλοσόφους και ψυχαναλυτές.

Ο Fritz Perls έγινε ψυχαναλυτής. Επηρεάστηκε άμεσα από τους Karen Horney και Wilhelm Reich και έμμεσα από τον Otto Rank και άλλους. Ιδιαίτερα επηρεάστηκε από τον Wilhelm Reich που ήταν και ψυχαναλυτής του στις αρχές της δεκαετίας του 1930 και "ο οποίος πρώτος έστρεψε την προσοχή μου σε μια πολύ σημαντική πλευρά της ψυχοσωματικής ιατρικής: στην λειτουργία του κινητήριου συστήματος σαν μια θωράκιση" (F. Perls, 1947).

Πρέπει να τονίσουμε τρεις επιρροές της πνευματικής εξέλιξης του Perls. Ο ένας ήταν ο φιλόσοφος Sigmund Friedlander, από τη φιλοσοφία του οποίου ο Perls ενσωμάτωσε τις ιδέες της διαφορικής σκέψης και τη δημιουργική αδιαφορία, που παρουσιάστηκαν στο πρώτο βιβλίο του Perls, Ego, Hunger and Aggression (1947). Ο Perls επηρεάστηκε επίσης από τον Jan Smuts, πρωθυπουργό της Νότιας Αφρικής, όταν ο Perls μετακινήθηκε εκεί με την οικογένειά του, αφού είχε ήδη αποδράσει από τη Ναζιστική Γερμανία και μετά από την κατεχόμενη από τους Ναζί, Ολλανδία. Πριν γίνει πρωθυπουργός, ο Smuts είχε γράψει ένα σημαντικό βιβλίο για τον ολισμό και την εξέλιξη που, στην ουσία, εξέταζε τον ευρύτερο οικολογικό κόσμο από μια οπτική Gestalt. Ο Smuts έπλασε τη λέξη "ολισμός". Τέλος, ο σημειολόγος Alfred Korzybski επηρέασε την πνευματική εξέλιξη του Perls.

Η Laura Posner Perls ήταν συν-ιδρύτρια της θεραπείας Gestalt. Η επιρροή της στον Perls ήταν ευρέως γνωστή και έγραψε ένα κεφάλαιο στο Ego, Hunger and Aggression. Ήταν φοιτήτρια ψυχολογίας όταν γνώρισε τον Perls και πήρε διδακτορικό από το πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης το 1932. Ήταν σε επαφή και επηρεάστηκε από τους υπαρξιστικούς θεολόγους Martin Buber και Paul Tillich. Πολλές από τις φαινομενολογικές και υπαρξιστικές επιρροές στη θεραπεία Gestalt, προήλθαν από κείνη, αν και η συμβολή και η επιρροή της περιορίστηκαν από το ότι πολύ λίγα έγραψε με τη δική της υπογραφή (Rosenfeld, 1978).

Αν και ο Perls ήταν εκπαιδευόμενος ψυχαναλυτής, ανήκε σ’ αυτούς που εκνευρίστηκαν από το δογματισμό της κλασσικής φροϋδικής ψυχανάλυσης. Οι δεκαετίες του 1920, 1930 και 1940, ήταν περίοδοι μεγάλων ζυμώσεων και εξεγέρσεων κατά του Νευτονικού θετικισμού. Αυτό ίσχυε για την επιστήμη, (π.χ. η θεωρία πεδίου του Einstein), το θέατρο και το χορό, τη φιλοσοφία, την τέχνη, την αρχιτεκτονική και τον υπαρξισμό. Και η Laura και ο Fritz, ζούσαν σε μια επικρατούσα τάση διαποτισμένη από μια φαινομενολογική-υπαρξιστική επιρροή, που αργότερα αλληλεπέδρασε με την θεραπεία Gestalt (Kogan, 1976). Ανάμεσα σ’ αυτά ήταν η αναγνώριση της προσωπικής υπευθυνότητας και της επιλογής στη δημιουργία της ατομικής ύπαρξης, η υπεροχή της ύπαρξης έναντι της ουσίας και ο υπαρξιστικός διάλογος.

Η ψυχολογία Gestalt έδωσε στον Perls την οργανωτική αρχή για τη θεραπεία Gestalt ως ένα πλαίσιο ολοκλήρωσης. Το gestalt αναφέρεται στη μορφή ή το σχέδιο ενός συνόλου από στοιχεία. Οι ψυχολόγοι Gestalt πιστεύουν ότι οι οργανισμοί, ενστικτωδώς, αντιλαμβάνονται ολοκληρωμένες μορφές και όχι μικρά κομματάκια. Τα ολοκληρωμένα σχέδια έχουν χαρακτηριστικά που δεν μπορούν να εντοπιστούν από την ανάλυση των μερών. Η αντίληψη είναι μια ενεργητική λειτουργία και όχι το αποτέλεσμα παθητικής λήψης ερεθισμάτων από τα αισθητηριακά όργανα. Όλες οι καταστάσεις θεωρούνται ότι κατέχουν εγγενή οργάνωση. Οι οργανισμοί έχουν την ικανότητα για ακριβή αντίληψη όταν χρησιμοποιούν τη φυσική τους ικανότητα για άμεσο βίωμα στο εδώ και τώρα. Το έργο της φαινομενολογικής μελέτης και θεραπείας, είναι η χρησιμοποίηση αυτής της ικανότητας για να αποκτηθεί επίγνωση για τη δομή αυτού που μελετάται. Επειδή οι άνθρωποι από τη φύση τους αντιλαμβάνονται ολόκληρες μορφές όπως αυτές εμφανίζονται, μπορούμε να εμπιστευτούμε περισσότερο την άμεση συνειδητοποίηση απ’ ότι την ερμηνεία και τη θεωρία.

Απαρχές

Το βιβλίο Ego, Hunger and Aggression του Perls γράφτηκε στα 1941-1942. Στην πρώτη του έκδοση στην Νότια Αφρική το 1946, είχε τον υπότιτλο A Revision of Freud's Theory and Method. Ο υπότιτλος του βιβλίου όταν εμφανίστηκε το 1966 άλλαξε σε The Beginning of Gestalt Therapy. Ο όρος "Θεραπεία Gestalt" πρωτοχρησιμοποιήθηκε ως τίτλος ενός βιβλίου που γράφτηκε από τους Frederick Perls, Ralph Hefferline και Paul Goodman (1951). Αμέσως μετά, οργανώθηκε το Ινστιτούτο θεραπείας Gestalt της Νέας Υόρκης, με έδρα το διαμέρισμα του Fritz και της Laura Perls στην πόλη της Νέας Υόρκης. Αυτό το διαμέρισμα χρησιμοποιούνταν για σεμινάρια, εργαστήρια και ομάδες. Ανάμεσα σ’ αυτούς που δούλεψαν με τον Perls εκείνη την περίοδο, ήταν οι Paul Weisz, Lotte Weidenfeld, Buck Eastman, Paul Goodman, Isadore From, Elliot Shapiro, Leo Chalfen, Iris Sanguilano, James Simkin και Kenneth A. Fisher.

Στη δεκαετία του 1950, είχαν διοργανωθεί σ’ όλη τη χώρα, εντατικά εργαστήρια και ομάδες μελέτης. Πριν το Συνέδριο του Αμερικανικού Συλλόγου Ψυχολογίας, που έγινε στη Νέα Υόρκη το 1954, έγινε ένα ειδικό εντατικό εργαστήριο με 15 επιλεγμένους ψυχολόγους για 3 μέρες. Παρόμοια εργαστήρια έγιναν στο Κλίβελαντ, στο Μαϊάμι και στο Λος Άντζελες. Το 1955, η ομάδα μελέτης του Κλίβελαντ, ίδρυσε το Ινστιτούτο Gestalt του Κλίβελαντ.

Ο Fritz Perls μετακόμισε στη Δυτική Ακτή το 1960 και εκείνο τον καιρό, ο Simkin του διοργάνωσε ένα εργαστήριο θεραπείας Gestalt. Ο Perls, ο Walter Kempler και ο James Simkin, έδωσαν τα πρώτα εκπαιδευτικά εργαστήρια θεραπείας Gestalt το καλοκαίρι του 1964. Αυτά τα εκπαιδευτικά εργαστήρια συνεχίστηκαν υπό τη διεύθυνση των Perls και Simkin μέχρι το 1968. Όταν ο Perls μετακόμισε στον Καναδά, ο Simkin, μαζί με τους Irma Shepherd, Robert W. Resnick, Robert L. Martin, Jack Downing και John Enright, συνέχισαν να παρέχουν εκπαίδευση στη θεραπεία Gestalt στο Esalen μέχρι το 1970.

Στη διάρκεια αυτής της αρχικής περιόδου, η θεραπεία Gestalt άνοιξε το δρόμο σε πολλές ιδέες, που στη συνέχεια έγιναν αποδεκτές στην εκλεκτική ψυχοθεραπευτική πρακτική. Η συγκίνηση της άμεσης επαφής μεταξύ θεραπευτή και ασθενή, η έμφαση στην άμεση εμπειρία, η χρήση ενεργητικού πειραματισμού, η έμφαση στο εδώ και τώρα, η υπευθυνότητα του ασθενή για τον εαυτό του, η αρχή της συνειδητοποίησης, η εμπιστοσύνη στην οργανική αυτορύθμιση, η οικολογική αλληλεξάρτηση ατόμου και περιβάλλοντος, η αρχή της αφομοίωσης και άλλες τέτοιες έννοιες, ήταν νέες, συναρπαστικές και προκλητικές στο συντηρητικό κατεστημένο. Σ’ αυτή την περίοδο, η πρακτική της ψυχοθεραπείας ήταν διχασμένη ανάμεσα στην παλιότερη παραδοσιακή προσέγγιση της ψυχαναλυτικής θεωρίας των ενορμήσεων και στις πρωτοποριακές ιδέες της θεραπείας Gestalt. Αυτή ήταν μια περίοδος επέκτασης, με ενοποίηση των αρχών μεταξύ τους και ξεκαθάρισμα των αρχών που αφέθηκαν για το μέλλον. Έτσι, για παράδειγμα, η θεραπεία Gestalt πρωτοπόρησε στη χρήση της ενεργητικής παρουσίας του θεραπευτή σε μια σχέση γεμάτη επαφή αλλά δεν εξέτασε λεπτομερώς τι αποτελεί μια θεραπευτική διαλογική παρουσία.

Όροι και Προϋποθέσεις Αναδημοσίευσης Περιεχομένου

Συγγραφέας άρθρου: Παναγιώτα Δ. Κυπραίου Ψυχολόγος Υγείας (MSc) - Σωματική & Gestalt Ψυχοθεραπεύτρια (ECP) - Επόπτρια Σωματικής Ψυχοθεραπείας - Συντονίστρια Σχολών Γονέων  https://www.psychotherapeia.net.gr

Πηγές

Becker, E. (1993) "Growing Up Rugged: Fritz Perls and Gestalt Therapy" in The Gestalt Journal, The Gestalt Journal Press. (ανακτήθηκε από το διαδίκτυο στη διεύθυνση "http://www.gestalt.org/becker.htm" στις 20/10/03)

Fagan and Shepherd (1970) "The Paradoxical Theory of Change" in Gestalt Therapy Now, Harper Colophon. (ανακτήθηκε από το διαδίκτυο στη διεύθυνση "http://www.gestalt.org/arnie.htm" στις 20/10/03)

Wulf, R. (1996) "The Historical Roots of Gestalt Therapy Theory" in Gestalt Dialogue: Newsletter for the Integrative Gestalt Centre, Aotearoa, New Zealand. (ανακτήθηκε από το διαδίκτυο στη διεύθυνση "http://www.gestalt.org/wulf.htm" στις 20/10/03)

Wysong, J. (1994) "Introductions to Gestalt Therapy: Excitement and Growth in the Human Personality" in The Gestalt Journal, The Gestalt Journal Press. (ανακτήθηκε από το διαδίκτυο στη διεύθυνση "http://www.gestalt.org/phgintro.htm" στις 20/10/03)

Yontef, G. (1993) "Gestalt Therapy: An introduction." in Awareness, Dialogue, and Process, The Gestalt Journal Press. (ανακτήθηκε από το διαδίκτυο στη διεύθυνση "http://www.gestalt.org/yontef.htm" στις 20/10/03)

Yontef, G. (1992) "Considering Gestalt Reconsidered: A Review in Depth (of Gordon Wheeler’s Gestalt Therapy Reconsidered (1991))" in The Gestalt Journal, The Gestalt Journal Press. (ανακτήθηκε από το διαδίκτυο στη διεύθυνση "http://www.gestalt.org/gary.htm" στις 20/10/03)