Τα όνειρα μπορεί να αποτελέσουν κλειδί για την κατανόηση της φύσης του τραύματος και αυτό το κλειδί μπορεί να βοηθήσει τους θεραπευτές να ξεκλειδώσουν τα μυστήρια της πρόληψης και της θεραπείας του ψυχικού πόνου.

Αν και μπορεί να εμφανίζονται και σε άλλες κλινικές διαγνώσεις, οι εφιάλτες αποτελούν πρωταρχικό σύμπτωμα της Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες (PTSD) και να είναι ισχυρή ένδειξη άλλων μορφών ανεπίλυτου τραύματος.

Σύμφωνα με τον Jung, η δουλειά με τα όνειρα είναι μια πύλη προς το ασυνείδητο, παρέχοντας ευκαιρίες για ενστικτώδη επανόρθωση μέσα στο σώμα. Ένα όνειρο περιγράφει πολλές εσωτερικές αλήθειες για το άτομο τις οποίες ο συνειδητός νους μπορεί να μην αναγνωρίζει ακόμη ή να μην είναι πρόθυμος να αφομοιώσει. Κατά την ανάλυση ενός ονείρου, οι εγγενείς σχέσεις του ατόμου με τις εικόνες του ονείρου, μπορεί να προσφέρουν στο συνειδητό νου ένα μονοπάτι προς το προηγουμένως μη αναγνωρίσιμο ασυνείδητο υλικό. Αυτό το υλικό, σαν αλχημική διαδικασία, προάγει τη μεταμόρφωση.

Ο Jung πίστευε ότι τα όνειρα έχουν νοήματα που μόνο ο ιδιοκτήτης τους μπορεί να αποκωδικοποιήσει. Η ουσιαστική συνειδητοποίηση επιτυγχάνεται μέσω της προσωπικής εξερεύνησης του αναδυόμενου συναισθήματος και των συμβολισμών σε σχέση με τις ίδιες τις εικόνες. Το 1934 ο Jung έγραψε: «Απέφυγα όλες τις θεωρητικές απόψεις και απλώς βοήθησα τους ασθενείς να κατανοήσουν μόνοι τους τις ονειρικές εικόνες, χωρίς εφαρμογή κανόνων και θεωριών». Ανέπτυξε μια τεχνική που ονομάζεται ενεργητική φαντασία, στην οποία ο ασθενής αλληλεπιδρά σε ημι-συνειδητή κατάσταση με την ονειρική του εικόνα. Ενθαρρύνεται να συσχετιστεί με την εικόνα μιλώντας μαζί της, ή απλώς οραματιζόμενος την  ξανά, προκειμένου να αναπτύξει μια σχέση με τον Εαυτό. Ο Jung θεώρησε ότι αυτή η σχέση ήταν μια πύλη ανάμεσα στο συνειδητό και το ασυνείδητο και ότι μπορούσε να χτίσει μια γέφυρα μεταξύ των εσωτερικών αντιθέτων, δημιουργώντας ενότητα / ολότητα. Αυτή η επιδίωξη μιας γέφυρας για την εσωτερική θεραπεία συνηχεί πολύ καλά με τη δουλειά του Somatic Experiencing (SE™) που εισήγαγε ο Peter Levive.

Ο Jung υποστήριξε επίσης ότι οι ονειρικές εικόνες είναι αρχετυπικές ή, όπως το θέτει ο Γιουνγκιανός αναλυτής Robert A. Johnson: «Προϋπάρχοντα ‘αρχικά μοτίβα’ που διαμορφώνουν το βασικό σχέδιο για τα κύρια δυναμικά συστατικά της ανθρώπινης προσωπικότητας». Ένα παράδειγμα αρχέτυπου θα ήταν «ο Πολεμιστής» που μπορεί να αναπαρασταθεί μέσω πραγματικών ή φανταστικών χαρακτήρων, όπως ο Βασιλιάς Αρθούρος, ο Μοχάμεντ Άλι, ο Γκιλγκαμές ή ο Spider-Man. Δουλεύοντας με τον ενεργητικό οραματισμό και τα αρχέτυπα, οι εφιάλτες μπορούν να προσφέρουν μια είσοδο σε βαθιά αποσυνδεδεμένες πτυχές του αναδυόμενου Εαυτού. Τέτοιες αναδυόμενες εικόνες χρειάζονται αναγνώριση, σύνδεση και αφομοίωση και εδώ μπορεί να βοηθήσει η δουλειά του Somatic Experiencing.

Πως δουλεύει το Somatic Experiencing με τα όνειρα;

Το Somatic Experiencing διαθέτει αποτελεσματικές τεχνικές με τις οποίες μπορούν να μεταμορφωθούν και να αφομοιωθούν τρομακτικές εικόνες και διχασμένες πτυχές του Εαυτού. Όπως υποστηρίζει και ο Jung, κάθε φιγούρα μέσα σ’ ένα όνειρο -είτε χαρακτήρας είτε αντικείμενο- αντιπροσωπεύει μια πλευρά του ιδιοκτήτη του. Όλες αυτές οι φιγούρες, ακόμη και όταν αντιπροσωπεύονται από το «πραγματικό» πρόσωπο, είναι ενδοψυχικές πτυχές του Εαυτού. Για παράδειγμα, ο Γιώργος ονειρεύεται τη συνεργάτιδά του Μπέτυ που τον ενοχλεί. Η Μπέτυ μπορεί να αντιπροσωπεύει μια πτυχή του Εαυτού του που θα μπορούσε να την ονομάσει «Ο ενοχλητικός». Αντί να δουλέψει με το τι σκέφτεται για το πραγματικό πρόσωπο Μπέτυ, η αρχετυπική δουλειά με το όνειρο θα επικεντρωνόταν στον τρόπο με τον οποίο ο Γιώργος σχετίζεται με τον εσωτερικό «ενοχλητικό». Από την οπτική γωνία του Somatic Experiencing, ο «ενοχλητικός» θα μπορούσε επίσης να αντιπροσωπεύει κάποια πτυχή μιας μη ενσωματωμένης αντίδρασης μάχης.

Οι ενέργειες των ενστίκτων μπορεί να χαθούν κατά τη διάρκεια της επίδρασης του τραύματος. Οι εφιάλτες μπορεί να είναι μια ευκαιρία να εξερευνηθούν αναξιοποίητες αρχετυπικές ενέργειες που χρειάζονται αναγνώριση στην ψυχή.

Για παράδειγμα, μια γυναίκα που έχει κακοποιηθεί χρειάζεται να αντιμετωπίσει τον εσωτερικό της «Βίαιο Δράστη», για να μπορέσει να διεκδικήσει ξανά τη δική της υγιή επιθετικότητα, την οποία στη συνέχεια μπορεί να επιλέξει να χρησιμοποιήσει για καλό σκοπό.

Όταν εμφανίζονται φιγούρες στο όνειρο, μπορούμε να ρωτήσουμε τον ιδιοκτήτη: «Όταν φέρνεις στο μυαλό σου τη φιγούρα «...» αυτή τη στιγμή, τι αντιπροσωπεύει για σένα στο όνειρο; Τι νοήματα δίνεις; Τι συναίσθημα βιώνεις για τη φιγούρα; Τι σε ελκύει; Τι σου προκαλεί δυσφορία; Ποιες πτυχές του εαυτού σου μοιάζουν με τις ποιότητες που έχει αυτή η φιγούρα; Τι αισθήσεις βιώνεις στο σώμα σου τώρα καθώς τη βλέπεις;»

Καθώς εξερευνούμε μια ονειρική φιγούρα όπως αυτή, μπορεί να ακολουθήσουμε άλλα στοιχεία αισθήσεων, συναισθημάτων ή συμπεριφοράς - ιδιαίτερα καθώς αυξάνεται η επίγνωση. Δίνουμε έμφαση τόσο στις γνωστικές όσο και στις σωματικές πληροφορίες που μοιάζουν να είναι καινούριες.

Τα όνειρα, ακόμη και οι εφιάλτες είναι ένα δώρο από το ασυνείδητο

Ο Jung υποστηρίζει ότι τα όνειρα είναι ένα δώρο από το ασυνείδητο. Δεν είναι στατικά. Όταν θυμόμαστε τις φιγούρες από τα όνειρά μας, αρχίζουμε να αλληλεπιδρούμε με διαφορετικές πτυχές του εαυτού μας. Μπορούμε να μιλήσουμε σε μέρη του ονείρου και να σχετιστούμε με αυτά. Μπορούμε να προσθέσουμε πόρους/πηγές της επιλογής μας και να παρακολουθήσουμε πώς τα μέρη ή οι άνθρωποι στο όνειρό μας ανταποκρίνονται στις αλλαγές που κάνει ο συνειδητός νους. Καθώς προσθέτουμε νέες εικόνες, έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθούμε τις αλλαγές στο σώμα.

Προσθέτουμε επίσης την ευκαιρία να συνδεθούμε με αμυντικές αντιδράσεις ή αντιδράσεις επιβίωσης. Μπορεί να ταυτιζόμαστε αρχικά με αυτόν που τρέχει στο όνειρο, αλλά είμαστε επίσης αυτός που κυνηγάει. Μπορεί να είμαστε αυτός που έχει παγώσει, αλλά μπορούμε επίσης να εισάγουμε εικόνες αποκατάστασης ή υποστήριξης. Αυτό μπορεί να επιτρέψει στο σώμα να περάσει μέσα από βαθιές καταστάσεις σοκ και υπερέντασης χωρίς την ανάγκη για αυτοβιογραφικό περιεχόμενο. Οι αλλαγές στο αυτόνομο νευρικό σύστημα και στη νευροφυσιολογία είναι εξίσου αποτελεσματικές.

Οι εφιάλτες μπορεί να χρησιμεύσουν στον ιδιοκτήτη τους ως αντισταθμιστικός μηχανισμός, καλώντας τον Εαυτό να αναγνωρίσει την τραυματική εμπειρία. Ο ιδιοκτήτης αρχίζει να διεκδικεί ξανά αυτό που ο συνειδητός νους μέμφεται. Η προσοχή στις ενστικτώδεις ανάγκες που εκφράζονται μέσω του ονείρου, σε συνδυασμό με το Somatic Experiencing, μπορεί μακροπρόθεσμα να οδηγήσει σε θεραπεία, αφομοίωση και ενδυνάμωση.

Όροι και Προϋποθέσεις Αναδημοσίευσης Περιεχομένου

Συγγραφέας άρθρου: Παναγιώτα Δ. Κυπραίου Ψυχολόγος Υγείας (MSc) - Σωματική & Gestalt Ψυχοθεραπεύτρια (ECP) - Επόπτρια Σωματικής Ψυχοθεραπείας - Συντονίστρια Σχολών Γονέων  https://www.psychotherapeia.net.gr

Πηγές

Blakeslee, Α. (2004). Healing Trauma: Neurobiologic and Somatic Approach to Treating Nightmares. Pacifica Graduate Institute