Συνήθως οι γονείς του Ναρκισσιστικού χαρακτήρα ^[1] τον έχουν χρησιμοποιήσει ως παιδί για να εκπληρώσουν τις δικές τους φιλοδοξίες, πολιτιστικές, αθλητικές ή οτιδήποτε άλλο, χωρίς να αναγνωρίζουν ότι το παιδί είναι και υπέροχο και ευάλωτο με τον δικό του τρόπο. Το παιδί μπορεί να αισθάνεται ότι έχει εξιδανικευτεί από τους γονείς του για κάποιου είδους αυτοεκπλήρωση των αναγκών τους ή έχει ταπεινωθεί για κάποια έλλειψη ή και τα δύο.

Αυτό δημιουργεί ένα παιδί που είναι ευάλωτο στη ντροπή, που στηρίζεται στην εμφάνιση, στα επιτεύγματα, κ.λπ., για κάποιο είδος αξίας ή αυτοεκτίμησης και που έχει ανάγκη να διατηρήσει τη δική του μεγαλοπρέπεια.

Ο Ναρκισσισμός αναπτύσσεται όταν η διαχείριση του κρίσιμου μεταβατικού σταδίου εξάσκησης στον αποχωρισμό-εξατομίκευση του παιδιού από τη βασική γονεϊκή φιγούρα (6 με 10 - 16 με 18 μηνών) είναι ανεπαρκής με έναν από τους δύο παρακάτω τρόπους:

1. Οι βασικές γονεϊκές φιγούρες δεν παρέχουν την απαιτούμενη υποστήριξη, εκτίμηση και συμμετοχή στα πραγματικά θαυμαστά επιτεύγματα των ταχέως αναπτυσσόμενων αυτόνομων λειτουργιών. Στο πιο σοβαρό ναρκισσιστικό πλήγμα, ο γονέας, αντί να χαίρεται γι’ αυτά τα κατορθώματα, νιώθει κατά κάποιον τρόπο ότι απειλείται σοβαρά απ’ αυτά και επικρίνει, ταπεινώνει και εκμεταλλεύεται σαδιστικά τις πραγματικές αδυναμίες του αναδυόμενου ατόμου. Αντί να συνοδεύσει το παιδί στην αναδυόμενη συνειδητοποίηση της τρωτότητάς του, ο σαδιστικός γονέας τονίζει την αδυναμία του. Απ’ όσα γνωρίζουμε για την εξελικτική ψυχολογία, το βρέφος πρέπει να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο σ’ αυτό το σαδισμό ή την ταπείνωση. στην περίοδο επαναπροσέγγισης (16 με 18 - 24 μηνών).

2. Η πιο συνηθισμένη μορφή κακοδιαχείρισης της ναρκισσιστικής κρίσης συμβαίνει όταν το παιδί εμποδίζεται να έρθει αντιμέτωπο με τις αδυναμίες του. Σ’ αυτή την παραλλαγή, ενισχύεται συνεχώς η ναρκισσιστική αυτοαξιολόγηση του παιδιού από το γονέα, ο οποίος χρειάζεται το παιδί να είναι «ο μικρός άντρας της μαμάς» ή «η μικρή πριγκίπισσα του μπαμπά». Με λίγα λόγια, αναμένεται από το παιδί να είναι περισσότερα από ό,τι πραγματικά είναι, να ανταποκριθεί στις υπερβολικές και συχνά ναρκισσιστικές εικόνες που προβάλλουν οι γονείς. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτό επεκτείνεται στο να ικανοποιήσει το παιδί τις ανάγκες του γονέα για έναν σύντροφο. Έτσι, το παιδί στην πραγματικότητα «χρησιμοποιείται» παρά υποστηρίζεται από τον γονέα.

Στην πρώτη περίπτωση, το ναρκισσιστικό πλήγμα σημαίνει ότι το αναπτυσσόμενο άτομο έρχεται αντιμέτωπο με τις αδυναμίες του πρόωρα, απότομα ή βίαια.

Στη δεύτερη περίπτωση σημαίνει ότι δεν του επιτρέπεται να αντιμετωπίσει και να επεξεργαστεί τις αδυναμίες του και καλείται να τις αρνηθεί προς χάριν ενός «παραφουσκωμένου» ψευδούς εαυτού. Μία ιδιαίτερα ύπουλη αλλά όχι ασυνήθιστη μορφή ναρκισσισμού προκύπτει όταν αυτά τα τραύματα συνδυάζονται. Ο ένας γονέας μπορεί για παράδειγμα, να τραυματίζει το παιδί μέσω της κακοποίησης ενώ ο άλλος χρησιμοποιεί το παιδί για τους δικούς του σκοπούς. Εναλλακτικά, ένας ή και οι δύο γονείς μπορεί να μεταβιβάζουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες στο παιδί και στη συνέχεια να το απορρίπτουν όταν οι προσδοκίες αυτές δεν εκπληρώνονται.

Σε απάντηση οποιουδήποτε από τα δύο είδη τραύματος, ο ναρκισσιστής «φουσκώνει» τον εαυτό του, αρνείται την αδυναμία του, την ανάγκη του για υποστήριξη και προσπαθεί να δημιουργήσει μια ζωή στην οποία δεν θα ταπεινωθεί ή χειραγωγηθεί ποτέ ξανά. Θα γίνει ο ίδιος χειριστικός, αφού υπόσχεται να ενισχύσει τους άλλους αλλά τελικά τους επιβάλλεται ή τους χρησιμοποιεί. θα κάνει τεράστια επένδυση στο να παρουσιάσει έναν ισχυρό ψευδο-εαυτό. Συχνά, ο ναρκισσιστής δεν είναι σε θέση να πάρει οποιαδήποτε πραγματική ευχαρίστηση από τα επιτεύγματά του αλλά επενδύει υπερβολικά στο να πείσει τους άλλους για την μεγαλειότητά του.

Στο σώμα, μπορεί το κεφάλι και το πάνω μέρος του σώματος να είναι δυσανάλογα μεγάλα σε σύγκριση με το κάτω μέρος του σώματος. Ή μπορεί η δυσαναλογία στο σώμα να είναι μικρή αλλά να προσπαθεί να κάνει το σώμα να ανταποκριθεί στην ψευδή αυτο-εικόνα, μέσα από το μυϊκό σύστημα, τη στάση του σώματος, κλπ.

Η επιφυλακτικότητα του χαρακτήρα αποκαλύπτεται συχνά στην έκφραση των ματιών.

Ο καλά προσαρμοσμένος ναρκισσιστής μπορεί να είναι εξαιρετικά επιτυχημένος και δημοφιλής ενώ ένας πιο σοβαρά τραυματισμένος ναρκισσιστής μπορεί διαρκώς να διαμαρτύρεται και να καυχιέται με ολοφάνερο τρόπο και να μην επηρεάζει κανέναν.

Όροι και Προϋποθέσεις Αναδημοσίευσης Περιεχομένου

Συγγραφέας άρθρου: Παναγιώτα Δ. Κυπραίου Ψυχολόγος Υγείας (MSc) - Σωματική & Gestalt Ψυχοθεραπεύτρια (ECP) - Επόπτρια Σωματικής Ψυχοθεραπείας - Συντονίστρια Σχολών Γονέων  https://www.psychotherapeia.net.gr

Πηγές

Johnson, S.M. (2024) Character styles. S.l.: W W NORTON.

Johnson, S.M. (1985) Characterological Transformation: The hard work miracle. Norton.

Lowen, A. (2000) Bioenergetics. Phoenix, AZ: The Foundation.

Lowen, A. (2012) Language of the body. Alexander Lowen Foundation.

McWilliams, N. (2012) Ψυχαναλυτική Διάγνωση: Η Κατανόηση της Δομής της Προσωπικότητας στα Πλαίσια της Κλινικής Διαδικασίας. Ινστιτούτο Ψυχολογίας Και Υγείας.

Pierrakos, J.C. (2005) Core energetics: Developing the capacity to love and heal. Mendocino, Calif: Core Evolution Pub.

Reich, W. (1981) Η ανάλυση του χαρακτήρα. Αθήνα: Καστανιώτης.

 [1]  Η συγκεκριμένη τυπολογία των χαρακτήρων υπάρχει στα πλαίσια της Ανάλυσης του Χαρακτήρα της Ραϊχικής Σωματικής Ψυχοθεραπείας.