Ο Στοματικός χαρακτήρας ^[1] σχηματίζεται όταν η ανάγκη για συμβιωτική συνήχηση και θρέψη εγκαταλείπεται και αναιρείται πριν ικανοποιηθεί. Οι γονείς είναι συχνά και οι ίδιοι γεμάτοι (ανεκπλήρωτες) ανάγκες και αναξιόπιστοι στη φροντίδα των βασικών αναγκών του παιδιού.

Μερικές φορές, αυτό μπορεί να είναι τόσο απλό όσο η αδυναμία παροχής τακτικής τροφής ή συζυγικά προβλήματα που αποσπούν την προσοχή του γονέα από τις ανάγκες του παιδιού ή το άγχος για την καθιέρωση ενός προγράμματος θηλασμού.

Ο στοματικός χαρακτήρας εγκαταλείπεται είτε κυριολεκτικά είτε συναισθηματικά. Οι ανάγκες του μένουν χρόνια ανικανοποίητες και τελικά εγκαταλείπει την διαμαρτυρία και αρνείται τις ανάγκες του.

Το παιδί που δεν μπορεί να βασιστεί σ’ αυτούς που θα ‘πρεπε να το φροντίζουν, μπορεί να γίνει κάποιος που καλύπτει συνεχώς τις ανάγκες των άλλων σε βάρος του εαυτού του, ελπίζοντας να πάρει αγάπη.

Μπορεί να θεωρεί τους άλλους ως άτομα με περισσότερους πόρους απ’ τον ίδιο που τον βλέπουν ως αδύναμο ή γεμάτο ανάγκες.

«Η ανάγκη μου είναι πολύ μεγάλη και θα καταπιέσει τους άλλους. Αν εκφράσω τις ανάγκες μου, απλά θα απογοητευτώ».

Το άτομο μπορεί να προβαίνει σε αντισταθμιστικές συμπεριφορές αυτο-καταπράυνσης και αυτοφροντίδας, όπως η υπερφαγία, το κάπνισμα και η λήψη ουσιών. Υπάρχει επιρρέπεια σε εναλλαγές της διάθεσης.

Ο στοματικός έχει σοβαρά τραύματα και παρόλο που στην περίοδο της συμβίωσης και στην αρχή της εξατομίκευσης μπορεί να είχε περισσότερους πόρους από ότι ο σχιζοειδής, το τραύμα δημιουργεί σοβαρή αποδιοργάνωση.

Περιμένει την εγκατάλειψη ξανά και θα μπορούσε να παρομοιαστεί με ένα υποσιτισμένο και εξαντλημένο μωρό που έχει παραιτηθεί και σταμάτησε να κλαίει επειδή το κλάμα του δεν είχε κανένα αποτέλεσμα.

Υπάρχει ένα υποκείμενο στοιχείο μαθημένης αβοηθησίας στο στοματικό χαρακτήρα. Η επιθετικότητα και η διεκδικητικότητα είναι αδύναμες και δεν είναι σε θέση να ζητήσει ή να κάνει επίμονη προσπάθεια για να οργανώσει τη ζωή του έτσι ώστε να λειτουργήσει καλά.

Η ενέργεια του στοματικού είναι συνήθως χαμηλή και έχει δυσκολία να «σταθεί στα δικά του πόδια.» Η αδυναμία αυτή αντικατοπτρίζεται στο σώμα, το οποίο δείχνει αδύναμο ενεργειακά και δεν μπορεί να αντέξει την παρατεταμένη προσπάθεια. Τυπικά, τα πόδια και τα πέλματα δεν βιώνονται ως σταθερά στηρίγματα για το σώμα, στα οποία μπορεί να σταθεί γερά ή με τα οποία μπορεί να πηδήξει με σιγουριά.

Η αναστολή του στοματικού να ζητήσει προκειμένου να ικανοποιήσει τις ανάγκες του, αναπαρίσταται στο σώμα από μια ισχυρή ένταση στην ωμική ζώνη και στη βάση του λαιμού. Η φυσική οργή της αποστέρησης συγκρατείται, κυριολεκτικά στο σαγόνι, στο λαιμό και στα χέρια ενώ τα μάτια συχνά προδίδουν την πολύ πραγματική λαχτάρα που το άτομο βιώνει ασυνείδητα.

Επειδή το τραύμα του στοματικού χαρακτήρα πραγματοποιείται αργότερα από εκείνο του σχιζοειδούς, ο στοματικός είναι συνήθως σε θέση να κάνει περισσότερα από το να αρνείται την ανάγκη του και την αρνητική του αντίδραση στην αποστέρηση. Έχει αναπτύξει πρωτόγονες μορφές πιο περίτεχνων αμυνών, όπως η ταύτιση και η αναστροφή, που του επιτρέπουν να ανταποκριθεί έμμεσα στις ανάγκες του, δίνοντας και μετατρέποντας την λαχτάρα (επιθυμία) του σε φροντίδα. Έτσι, ο στοματικός συνήθως συμβιβάζεται με το να γίνεται δοτικός και στοργικός αλλά συχνά το κάνει με τρόπους που απαιτούν το ίδιο αντάλλαγμα. Μπορεί συχνά να αναλαμβάνει ευθύνες που δεν μπορεί να υποστηρίξει και δεν καταφέρνει να πραγματοποιήσει όνειρα ανεξαρτησίας που είναι πέρα ​​από τις περιορισμένες ενεργειακές του δυνατότητες. Τέλος, υπάρχει συχνά μια μανιοκαταθλιπτική ή κυκλοθυμική ποιότητα στη λειτουργία του στοματικού. Έχει μεγαλεπήβολα σχέδια και κάνει αναζωογονητικές δεσμεύσεις σε περιόδους ευφορίας αλλά συνήθως πέφτει σε κατάθλιψη, ασθένεια, ή προσκόλληση όταν εξαντληθούν τα περιορισμένα ενεργειακά του αποθέματα.

Στην αναπτυξιακή ιστορία του στοματικού χαρακτήρα, προκύπτει ένα μη ασφαλές/αμφιθυμικό είδος προσκόλλησης καθώς η μητέρα ή ο φροντιστής δεν έχει μια αξιόπιστη σύνδεση με το παιδί ώστε να καλύψει τις ανάγκες του. Σύμφωνα με τη Mahler, στην αναπτυξιακή φάση της συμβίωσης από τον 2ο ως τον 6ο μήνα, αρχίζει η εμπειρία της εγκατάλειψης. Σ’ αυτό το στάδιο αρχίζει η μακροχρόνια σχέση με την ανάγκη, καθώς το βρέφος έχει την ανάγκη να νιώθει ότι υπάρχει μια διττή ενότητα με τη μητέρα του.

Αν σ’ αυτή τη φάση δεν υπάρχει σταθερή ικανοποίηση των αναγκών, προκύπτουν θέματα γύρω από την εξάρτηση, την ικανοποίηση της εξάρτησης και την ανάγκη.

Οι ανάγκες παρεμποδίστηκαν αναπτυξιακά και ο χρόνος για την εκπλήρωση αυτών των αναγκών τελείωσε. Υπάρχει μια αίσθηση χαμένου παραδείσου και προκύπτει μια αέναη λαχτάρα γι’ αυτό που δεν είναι πλέον δυνατό. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει ασυνείδητη δυσαρέσκεια για ό,τι δεν δόθηκε και προκαλεί την στοματική οργή.

Υπάρχει μια απόφαση που πήρε το βρέφος ότι οι ανάγκες δεν είναι αποδεκτές και μια σύσπαση ενάντια στις δικές του ανάγκες. Έχει προσβληθεί η αυτοεκτίμηση και υπάρχει μια αίσθηση ντροπής για την εγκατάλειψη που βίωσε και η σκέψη είναι ότι κανείς δε θέλει κάποιον που έχει τόσες ανάγκες.

Αυτό που προσδιορίζει τη στοματική θέση είναι ότι υπάρχει αμφιταλάντευση γύρω από το θέμα της ανάγκης και ενδεχομένως δυσαρέσκεια προς εκείνους που ικανοποιούν τις ανάγκες τους. Η στοματική κατάρρευση, η οποία περιλαμβάνει αβοηθησία και κατάθλιψη είναι η άλλη όψη του αντισταθμιστικά στοματικού τύπου, όπου ο συχνά επιβλητικός στοματικός δίνει υπερβολική φροντίδα στους άλλους, καλύπτοντας έτσι τις ανάγκες του μέσα από το δόσιμο. Η πεποίθηση είναι ότι «οι άλλοι δεν θα είναι εκεί για μένα αν τους χρειαστώ». Ένα άλλο χαρακτηριστικό του στοματικού είναι η έλλειψη φροντίδας προς τον εαυτό και ότι η ικανοποίηση από τον εαυτό δημιουργεί αισθήματα ενοχής. Υπάρχει ο φόβος της εγκατάλειψης και είναι σύνηθες να πέφτει σε βαθιά κατάθλιψη μετά από χωρισμό.

Όροι και Προϋποθέσεις Αναδημοσίευσης Περιεχομένου

Συγγραφέας άρθρου: Παναγιώτα Δ. Κυπραίου Ψυχολόγος Υγείας (MSc) - Σωματική & Gestalt Ψυχοθεραπεύτρια (ECP) - Επόπτρια Σωματικής Ψυχοθεραπείας - Συντονίστρια Σχολών Γονέων  https://www.psychotherapeia.net.gr

Πηγές

Johnson, S.M. (2024) Character styles. S.l.: W W NORTON.

Johnson, S.M. (1985) Characterological Transformation: The hard work miracle. Norton.

Lowen, A. (2000) Bioenergetics. Phoenix, AZ: The Foundation.

Lowen, A. (2012) Language of the body. Alexander Lowen Foundation.

McWilliams, N. (2012) Ψυχαναλυτική Διάγνωση: Η Κατανόηση της Δομής της Προσωπικότητας στα Πλαίσια της Κλινικής Διαδικασίας. Ινστιτούτο Ψυχολογίας Και Υγείας.

Pierrakos, J.C. (2005) Core energetics: Developing the capacity to love and heal. Mendocino, Calif: Core Evolution Pub.

Reich, W. (1981) Η ανάλυση του χαρακτήρα. Αθήνα: Καστανιώτης.

[1]  Η συγκεκριμένη τυπολογία των χαρακτήρων υπάρχει στα πλαίσια της Ανάλυσης του Χαρακτήρα της Ραϊχικής Σωματικής Ψυχοθεραπείας.