Ο Σχιζοειδής χαρακτήρας ^[1] αναπτύσσεται από την άρνηση του περιβάλλοντος στο δικαίωμα του οργανισμού «να υπάρχει». Αυτή η άρνηση του δικαιώματος του βρέφους να ζει συμβαίνει πριν ή λίγο μετά τη γέννηση.

Οι γονείς είναι αδιάφοροι, ψυχροί, απόμακροι ή σκληροί και κακοποιητικοί. Στην πιο ανώδυνη εκδοχή, οι γονείς είναι απορροφημένοι από την κατάρρευση μιας σχέσης ή από οικονομικά προβλήματα ή οτιδήποτε άλλο. Όποιος κι αν είναι ο λόγος, το παιδί μαθαίνει ότι είναι ανεπιθύμητο ή ασήμαντο.

Ως αποτέλεσμα, το παιδί δεν μπορεί να επιτύχει μια ικανοποιητική συμβιωτική προσκόλληση και καταβεβλημένο από την αρνητική απόκριση του περιβάλλοντος και την οργανισμική του αντίδρασή σ’ αυτή, αναπτύσσει μια χαρακτηρολογική προσαρμογή με βάση εξαιρετικά πρωτόγονες ικανότητες και άμυνες του εγώ.

Η αυτοαναίρεση στην περίπτωση αυτή, συμβαίνει πριν καν το άτομο έχει κάποια ιδέα διαχωρισμού μεταξύ του εαυτού του και του άλλου. Οπότε, μπορεί μόνο να ενδοβάλλει ολόκληρη και χωρίς αφομοίωση, αυτή την απόρριψη της δικής του ζωτικής δύναμης και αυτο-έκφρασης. Ως αποτέλεσμα, ο σχιζοειδής συχνά νιώθει ότι διακατέχεται από έναν εξωγήινο δαίμονα, που τον μισεί και πιστεύει ότι δεν έχει κανένα δικαίωμα να υπάρχει στον κόσμο. Έτσι, η αυτοαναίρεση του είναι πιο διάχυτη από ό,τι είναι στις άλλες δομές χαρακτήρα. Το αρχικό του τραύμα είναι κυριολεκτικά πιο απειλητικό για τη ζωή και πιο συντριπτικό, γιατί συμβαίνει πριν επιτευχθεί οποιαδήποτε οργάνωση του εγώ.

Αυτό «δημιουργεί» ένα παιδί ή έφηβο που αντιμετωπίζει προβλήματα με το συναισθηματικό δέσιμο, που δεν έχει επαφή με τα συναισθήματά του, που δυσκολεύεται να συνδεθεί, να εμπιστευτεί και να δεσμευτεί. Το παιδί δεν ξέρει πώς νιώθει και συχνά εκδηλώνει τρόμο.

Σωματικά, ο σχιζοειδής έχει περισσότερο ή λιγότερο διακόψει τη ζωή του. Τυπικά, η αναπνοή του είναι πολύ ρηχή και υπάρχει διάχυτη ένταση, σφίξιμο και ακαμψία σε όλο το σώμα του. Το σώμα φαίνεται ξύλινο, μηχανικό και αποσυνδεδεμένο από τη γνωστική και πνευματική ζωή του. Φαίνεται νεκρό, άχρωμο και κρατιέται σφιχτά συνδεδεμένο, ιδιαίτερα στις αρθρώσεις. Υπάρχει φόβος ή αμυντική κενότητα στα μάτια.

Ο σχιζοειδής συνήθως δε ζει στο σώμα του. Ζει «στο κεφάλι του», δίνοντας μεγάλη αξία στην πνευματική δραστηριότητα και με μια τάση προς συνεχή γνωστική επεξεργασία. Η σχιζοειδής τείνει να έρχεται σε επαφή με τον κόσμο μέσα από τις ιδέες του, διανοητικοποιώντας το περιεχόμενο της ζωής του και πνευματικοποιώντας το σκοπό του. Για το σχιζοειδή, οι άνθρωποι δεν υπήρξαν αρχικά πηγή ανακούφισης και φροντίδας. Οπότε έχει την τάση να αποσύρεται παρά να προσεγγίζει και συνήθως βιώνει άγχος σε κοινωνικές σχέσεις και καταστάσεις επίδοσης.

Μπορεί να εγκαταλείψει μια σχέση ή μια δουλειά αν αντιληφθεί ότι δεν είναι επιθυμητός με οποιονδήποτε τρόπο. «Αν αφήσω τη δουλειά ή διακόψω τη σχέση, είναι καλύτερο από το να με απολύσουν ή να με παρατήσουν.»

Ο σχιζοειδής προσπαθεί να υψωθεί πάνω από την τραγωδία της ύπαρξής του, όντας ιδιαίτερος, συνήθως με έναν διανοητικό ή πνευματικό τρόπο. Δεδομένου ότι τα σχιζοειδικά θέματα έχουν την τάση να είναι πιο σοβαρά και τα αντισταθμίσματα λιγότερο αποτελεσματικά, τα άτομα αυτά έχουν τάση προς οριακή (μεταιχμιακή) ή ακόμη και σχιζοφρενική προσαρμογή. Αντίθετα μ’ αυτό που φαίνεται, η βασική υποκείμενη δομή του εγώ είναι πρωτόγονη και καταβάλλεται σχετικά εύκολα.

Η σχιζοειδής προσωπικότητα χαρακτηρίζεται από εσωστρέφεια, απόσυρση και απώλεια συναισθήματος. Το σχιζοειδές άτομο έχει μια έντονη εσωτερική ζωή, με ισχυρή και ποικίλη φαντασία. Η απόσυρση είναι αποσύνδεση από τον εξωτερικό κόσμο, με προτίμηση στην ασφάλεια του εσωτερικού κόσμου. Ο σχιζοειδής είναι αυτάρκης, προκειμένου να αποφύγει τους πιθανούς κινδύνους και τα άγχη που σχετίζονται με το να βασιστεί σε άλλους για να εκπληρώσει τις υλικές ή κοινωνικές του ανάγκες.

Μπορεί επίσης να υπάρχει μια αίσθηση ανωτερότητας, μοναξιά, αποπροσωποποίηση και παλινδρόμηση και μια αίσθηση ότι είναι ένας ξένος που ζει σε μια ξένη χώρα.  

Συχνά υπάρχει αποφευκτική στάση, χρόνιο άγχος ή κοινωνική σύγκρουση.

Μπορεί επίσης να εκδηλώνεται αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. «Δεν έχω δικαίωμα να υπάρχω.» «Κάτι δεν πάει καλά με μένα.» Αν όντως αφεθώ, θα μπορούσα πραγματικά να βλάψω κάποιον». Οι άλλοι βιώνονται ως απορριπτικοί.

Το βασικό πρόβλημα για τον σχιζοειδή είναι η ασφάλεια στον κοινωνικό κόσμο, όπου το στυλ προσκόλλησης σύμφωνα με τον Bowlby ονομάζεται «ανασφαλής-αποφευκτική». Το ιστορικό σχέσεων του σχιζοειδούς χαρακτηρίζεται από χαλαρούς δεσμούς με το σύντροφο και τους άλλους ανθρώπους. Κάθε σχέση με τους ανθρώπους βιώνεται ως μη ασφαλής.

Όροι και Προϋποθέσεις Αναδημοσίευσης Περιεχομένου

Συγγραφέας άρθρου: Παναγιώτα Δ. Κυπραίου Ψυχολόγος Υγείας (MSc) - Σωματική & Gestalt Ψυχοθεραπεύτρια (ECP) - Επόπτρια Σωματικής Ψυχοθεραπείας - Συντονίστρια Σχολών Γονέων  https://www.psychotherapeia.net.gr

Πηγές

Johnson, S.M. (2024) Character styles. S.l.: W W NORTON.

Johnson, S.M. (1985) Characterological Transformation: The hard work miracle. Norton.

Lowen, A. (2000) Bioenergetics. Phoenix, AZ: The Foundation.

Lowen, A. (2012) Language of the body. Alexander Lowen Foundation.

McWilliams, N. (2012) Ψυχαναλυτική Διάγνωση: Η Κατανόηση της Δομής της Προσωπικότητας στα Πλαίσια της Κλινικής Διαδικασίας. Ινστιτούτο Ψυχολογίας Και Υγείας.

Pierrakos, J.C. (2005) Core energetics: Developing the capacity to love and heal. Mendocino, Calif: Core Evolution Pub.

Reich, W. (1981) Η ανάλυση του χαρακτήρα. Αθήνα: Καστανιώτης.