Ψυχολόγος Υγείας (MSc)
Σωματική & Gestalt Ψυχοθεραπεύτρια (ECP)

Η υπερκατανάλωση αγαθών ως εξάρτηση

Αρκετοί άνθρωποι επιδίδονται κατά καιρούς σε υπερκατανάλωση αγαθών, συνήθως στην περίοδο των χειμερινών γιορτών, σαν “θεραπεία” για την ήπια μελαγχολία ή την πλήξη. Οι περισσότεροι διατηρούν τον έλεγχο αλλά κάποιοι αναπτύσσουν ένα πιο σοβαρό πρόβλημα. Αγοράζουν πολύ περισσότερα απ’ ότι χρειάζονται και τα πιο πολλά δεν τα χρησιμοποιούν ποτέ.

Όταν υπάρχει υπερβολική και ανεξέλεγκτη επιθυμία για αγορά αγαθών σε χρόνια βάση, τότε μιλάμε για ψυχαναγκαστική υπερκατανάλωση. Πρόκειται για μια μορφή εξάρτησης όπου το άτομο εξακολουθεί να κάνει αγορές και να ξοδεύει χρήματα, παρόλες τις αρνητικές συνέπειες που αυτό μπορεί να έχει στη ζωή του: χρέη, οικογενειακά και νομικά προβλήματα.

Σημάδια ψυχαναγκαστικής υπερκατανάλωσης

  • Έξοδα πέρα από τον προϋπολογισμό
  • Εμμονή με τις αγορές
  • Χρόνιο πρόβλημα
  • Κρύψιμο του προβλήματος
  • Φαύλος κύκλος αγοράς-επιστροφής-αγοράς
  • Προβλήματα στις σχέσεις με το οικείο περιβάλλον εξαιτίας των αγοραστικών συνηθειών.

 Ενδείξεις στη συμπεριφορά

  • Τάση για αγορές ή δαπάνες όταν το άτομο νιώθει θυμό, θλίψη, άγχος, μοναξιά.
  • Χωρίς τις πιστωτικές του κάρτες αισθάνεται “χαμένος”.
  • Αγορές κυρίως με πίστωση.
  • Αίσθηση ευφορίας κατά τη διάρκεια των αγορών.
  • Αισθήματα ενοχής, ντροπής, μετά από ένα επεισόδιο υπερκατανάλωσης.
  • Ψέματα για τις αγορές που έκανε ή τα χρήματα που ξόδεψε.
  • Έμμονες σκέψεις σχετικά με τα χρήματα.
  • Αφιέρωση πολύ χρόνου στο “μαγείρεμα” λογαριασμών ώστε να καλύψει   δαπάνες.

Πώς αναπτύσσεται η εξάρτηση;

Το πρόβλημα μπορεί να ξεκινήσει όταν το άτομο διαπιστώσει ότι μετά από κάποια αγορά, αισθάνεται καλύτερα. Η βελτιωμένη διάθεση ίσως είναι πρόσκαιρη αλλά το άτομο μπορεί να υιοθετήσει αυτή τη συμπεριφορά ως έναν “αποτελεσματικό” τρόπο αντιμετώπισης δυσάρεστων συναισθηματικών καταστάσεων, μπαίνοντας σ’ έναν κύκλο εξάρτησης.

Τι κρύβεται πίσω από την χρόνια τάση για υπερκατανάλωση;

Συνήθως υπάρχουν οδυνηρά συναισθήματα που το άτομο προσπαθεί να αποφύγει π.χ. μελαγχολία, μοναξιά, θυμός, φόβος, χαμηλή αυτοεκτίμηση, σύμπλεγμα κατωτερότητας. Συμβολικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι στην πραγματικότητα αυτό που προσπαθεί να “αγοράσει” είναι η ευτυχία – να νιώσει ισχυρός, αγαπητός, άξιος θαυμασμού, και να απαλλαγεί από την αυτο-αμφισβήτηση και την αυτο-απογοήτευση. Ανεξάρτητα από το πόσο επιτυχημένος είναι οικονομικά ή κοινωνικά, μπορεί εσωτερικά να νιώθει κενός και ασήμαντος. Οπότε κάνοντας αγορές και ξοδεύοντας χρήματα τροποντινά γεμίζει αυτό το κενό, έστω προσωρινά.

Αποκατάσταση

Το βασικό βήμα προς την απεξάρτηση είναι να παραδεχτούμε ότι έχουμε πρόβλημα και ενδεχομένως να απευθυνθούμε σε έναν ειδικό. Χρειάζεται να αναγνωρίσουμε τι είναι αυτό που μας εξωθεί στην υπερκατανάλωση, ποιες φοβίες ή ανασφάλειες προσπαθούμε να καλύψουμε και πώς αυτή η συνήθεια επηρεάζει την ποιότητα της ζωής μας: τον τρόπο που σχετιζόμαστε με τους άλλους, πώς φανταζόμαστε ότι μας βλέπουν οι άλλοι και πώς πραγματικά νιώθουμε για τον εαυτό μας.

Αν πραγματικά θέλουμε να δώσουμε ένα τέλος, η ψυχολογική θεραπεία μπορεί να προσφέρει την απαραίτητη επίγνωση που θα βοηθήσει να αναπτύξουμε νέους τρόπους διεκδίκησης της αληθινής χαράς και εσωτερικής πληρότητας.

Όροι και Προϋποθέσεις Αναδημοσίευσης Περιεχομένου

Συγγραφέας άρθρου: Παναγιώτα Δ. Κυπραίου MSc Ψυχολογία Υγείας, MBPsS - Σωματική & Gestalt Ψυχοθεραπεύτρια (ECP) - Επόπτρια Σωματικής Ψυχοθεραπείας - Συντονίστρια Σχολών Γονέων https://www.psychotherapeia.net.gr