Χαρακτηριστικό της σχιζοειδούς διαταραχής της προσωπικότητας είναι η απόσυρση από συναισθηματικές, κοινωνικές και άλλες επαφές. Το άτομο προτιμά τις φαντασιώσεις, τις μοναχικές δραστηριότητες και την ενδοσκόπηση. Έχει περιορισμένη ικανότητα να εκφράσει συναισθήματα και να νιώσει ευχαρίστηση.
Διαγνωστικά κριτήρια της ΣΔΠ
Για να διαγνωστεί σχιζοειδής διαταραχή προσωπικότητας σ’ ένα άτομο, πρέπει να ισχύουν τουλάχιστον 4 από τα ακόλουθα κριτήρια:
- Δεν επιθυμεί και δεν απολαμβάνει στενές σχέσεις ούτε να ανήκει σε μια οικογένεια.
- Σχεδόν πάντα επιλέγει μοναχικές δραστηριότητες.
- Έχει λίγο ή καθόλου ενδιαφέρον για σεξουαλικές εμπειρίες με ένα άλλο πρόσωπο.
- Παίρνει ευχαρίστηση από λίγες ή καμία δραστηριότητες.
- Δεν έχει στενούς φίλους ή έμπιστους εκτός από συγγενείς πρώτου βαθμού.
- Δείχνει να αδιαφορεί για τον έπαινο ή την κριτική των άλλων.
- Δείχνει συναισθηματική ψυχρότητα, απόσυρση, ή επίπεδη συναισθηματικότητα.
Όπως όλες οι διαταραχές προσωπικότητας, η οριακή διαταραχή είναι ένα βαθιά ριζωμένο, χρόνιο μοντέλο συμπεριφοράς που εκδηλώνεται ως μια άκαμπτη αντίδραση σε ένα ευρύ φάσμα προσωπικών και κοινωνικών καταστάσεων. Αυτή η συμπεριφορά αντιπροσωπεύει μια ακραία ή σημαντική απόκλιση από τον τρόπο με τον οποίο σχετίζεται με τους άλλους ο μέσος άνθρωπος, σε ένα δεδομένο πολιτισμικό πλαίσιο. Συνήθως έχει μια μονιμότητα και προκαλεί υποκειμενική δυσφορία και προβλήματα στην κοινωνική επίδοση.
Κοινωνικές δεξιότητες που λείπουν στα άτομα με σχιζοειδή διαταραχή:
- Οικειότητα
- Κοινωνικότητα
- Συναισθηματική εκφραστικότητα
Αυτές οι κοινωνικές δεξιότητες είναι απαραίτητες για την υγιή λειτουργία της κοινωνικότητας.
Οικειότητα σημαίνει να επιθυμείς στενές φιλίες ή ρομαντικές σχέσεις.
Κοινωνικότητα σημαίνει να είσαι φιλικός, να σ’ ενδιαφέρουν οι κοινωνικές επαφές και δραστηριότητες.
Συναισθηματική εκφραστικότητα σημαίνει να εκφράζεις ανοιχτά τα συναισθήματά σου, πλήρες φάσμα συναισθημάτων
Κοινωνική επίδοση
Τα άτομα με σχιζοειδή διαταραχή της προσωπικότητας συχνά δείχνουν κοινωνικά απομονωμένοι και σχεδόν πάντα επιλέγουν μοναχικές δραστηριότητες ή χόμπι. Έχουν μικρό ενδιαφέρον για σεξ με ένα άλλο πρόσωπο. Φαίνονται αδιάφοροι για τον έπαινο ή την κριτική των άλλων. Συχνά δείχνουν να είναι κοινωνικά αδέξιοι ή επιφανειακοί και απορροφημένοι στον εαυτό τους.
Γνωρίσματα των σχιζοειδών
Τα άτομα με σχιζοειδή διαταραχή προσωπικότητας εκδηλώνουν ένα περιορισμένο φάσμα συναισθημάτων, και σπάνια βιώνουν έντονα συναισθήματα, όπως θυμό ή χαρά. Σπάνια ανταποδίδουν χειρονομίες ή εκφράσεις του προσώπου, όπως νεύματα ή χαμόγελα. Δείχνουν ψυχροί και απόμακροι.
Οι ζωή τους φαίνεται μερικές φορές να μην έχει κατεύθυνση, και να παρασύρονται από τους στόχους τους. Συχνά αντιδρούν παθητικά στις αντιξοότητες και έχουν δυσκολία να ανταποκριθούν κατάλληλα σε σημαντικά γεγονότα της ζωής.
Αιτιολογία της Σχιζοειδούς διαταραχής
Η σχιζοειδής διαταραχή φαίνεται να οφείλεται στο συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Υποστηρίζεται ότι μια δυστυχής παιδική ηλικία όπου έλλειπε η ζεστασιά και το συναίσθημα, συμβάλλει στην ανάπτυξη της διαταραχής.
Η οικογένεια του σχιζοειδούς ατόμου είναι συνήθως συγκρατημένοι συναισθηματικά, με πολλή τυπικότητα, και έχουν ένα στυλ επικοινωνίας που είναι απόμακρος και απρόσωπος. Συνήθως, οι γονείς δεν εκδηλώνουν αρκετή αγάπη στο παιδί ούτε παρέχουν αρκετή συναισθηματική διέγερση. Αυτή η έλλειψη διέγερσης κατά το πρώτο έτος της ζωής φαίνεται να είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνη για την αδιαφορία του ατόμου να φτιάξει στενές, ουσιαστικές σχέσεις αργότερα στη ζωή.
Οι άνθρωποι με σχιζοειδή διαταραχή προσωπικότητας έχουν μάθει να μιμούνται το στυλ των διαπροσωπικών σχέσεων που υπήρχε στις οικογένειές τους. Σε αυτό το περιβάλλον, τα επηρεαζόμενα άτομα δεν καταφέρνουν να μάθουν τις βασικές δεξιότητες επικοινωνίας που θα τους επέτρεπε να αναπτύξουν σχέσεις και να αλληλεπιδρούν αποτελεσματικά με τους άλλους. Η επικοινωνία τους είναι συχνά ασαφής και κατακερματισμένη και οι άλλοι παθαίνουν σύγχυση. Πολλά άτομα με σχιζοειδή διαταραχή νιώθουν ότι παρεξηγούνται από τους άλλους.
Όσοι έχουν σχιζοειδή διαταραχή δεν έχουν σχιζοφρένεια, αλλά πιστεύεται ότι πολλοί από τους ίδιους παράγοντες κινδύνου για σχιζοφρένεια, μπορεί να προκαλέσουν σχιζοειδή διαταραχή της προσωπικότητας. Οι συγγενείς των σχιζοειδών ατόμων δεν θεωρείται ότι βρίσκονται σε κίνδυνο για την ανάπτυξη αυτής της διαταραχής.
Θεραπευτική αντιμετώπιση
Σε γενικές γραμμές, δεν υπάρχει μέχρι σήμερα κάποια εξειδικευμένη φαρμακευτική αγωγή για τη θεραπεία των συμπτωμάτων της σχιζοειδούς διαταραχής. Ωστόσο, μερικές φορές χρησιμοποιούνται φάρμακα για την αντιμετώπιση συμπτωμάτων κατάθλιψης ή έντονου άγχους που σχετίζονται με τη διαταραχή.
Ίσως η καλύτερη θεραπεία είναι η σταδιακή ανάπτυξη μιας σχέσης εμπιστοσύνης με έναν θεραπευτή που αποδέχεται τη συναισθηματική αποσύνδεση του ασθενή. Αυτή η σχέση θα δώσει στο άτομο μια διέξοδο για να μετατρέψει τις απατηλές αντιλήψεις του περί φιλίας, σε αυθεντικές σχέσεις. Καθώς αναπτύσσεται η σχέση θεραπευτή-θεραπευόμενου, ο ασθενής μπορεί να αρχίσει να αποκαλύπτει φανταστικές φιλίες και τρόμο εξάρτησης. Η ατομική ψυχοθεραπεία μπορεί να επιφέρει σταδιακά τη δημιουργία μιας πραγματικής σχέσης μεταξύ του ασθενή και του θεραπευτή.
Ένας σημαντικός στόχος για τη θεραπεία ενός σχιζοειδούς ατόμου είναι να καταπολεμηθεί η τάση για κοινωνική απόσυρση. Χρειάζεται να ενισχυθεί η αυτογνωσία και η ευαισθησία στις σχέσεις και στο περιβάλλον του.
Όροι και Προϋποθέσεις Αναδημοσίευσης Περιεχομένου
Συγγραφέας άρθρου: Παναγιώτα Δ. Κυπραίου MSc Ψυχολογία Υγείας, MBPsS - Σωματική & Gestalt Ψυχοθεραπεύτρια (ECP) - Επόπτρια Σωματικής Ψυχοθεραπείας - Συντονίστρια Σχολών Γονέων https://www.psychotherapeia.net.gr