Ένα από τα βασικά προβλήματα που φέρνουν τα άτομα στη θεραπεία είναι μια διάχυτη πεποίθηση ή αίσθηση ότι δεν είναι ασφαλείς ή ότι η ζωή δεν είναι ασφαλής για αυτούς. Αυτό το συμπέρασμα για τη ζωή συχνά πηγάζει από τραύματα της πρώιμης ζωής που σε κείνο το στάδιο διαμόρφωσης έκαναν το άτομο να νιώθει ανασφάλεια.

Εάν το άτομο υπέστη κάποιο τραύμα, πιθανώς στη τωρινή ζωή του να εκδηλώνει αντιδράσεις επιβίωσης όπως: παγωμένο φόβο, ακινητοποίηση, φυγή ή αποσύνδεση, καθώς αυτές είναι πλέον ριζωμένες στην προσωπικότητα, ως εκδραματίσεις του τραύματος.

Ένα σχετικό αλλά όχι πολύ κατανοητό πρόβλημα είναι ο φόβος του θυμού που έχουν πολλοί άνθρωποι. Αρκετοί φοβούνται το θυμό των άλλων, άρα και το θυμό που κρατάνε μέσα τους χωρίς να το συνειδητοποιούν. Έχουν μια μη υγιή σχέση με το θυμό που προκαλεί φόβο ως συνέπεια.

Η νοσηρή σχέση με το θυμό μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα υγείας στο σώμα και ψυχολογικά προβλήματα στην προσωπικότητα. Ο άλυτος θυμός μπορεί να οδηγήσει σε μια «θυμωμένη» προσωπικότητα ενώ ο καταπιεσμένος και ανέκφραστος θυμός μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα όπως υπέρταση, στρες και αυξημένο κίνδυνο καρδιακών προσβολών. Η υγιής έκφραση του θυμού, είναι απαραίτητη για να ξεπεραστούν τέτοιου είδους ζητήματα.

Ο φόβος και ο θυμός στην πραγματικότητα σχετίζονται. Οπότε βασικό έργο στη ψυχοθεραπεία, είναι η κατανόηση της φύσης τους και η δουλειά με αυτές τις συναισθηματικές ενέργειες προκειμένου να επιτευχθεί η αίσθηση της ασφάλειας, η υγεία και η ευτυχία.

Οι άνθρωποι που έχουν θέματα φόβου και θυμού, συνήθως είχαν προβλήματα στην παιδική τους ηλικία με τις χειρονομίες, τους ήχους και το άγγιγμα από τους φροντιστές τους. Έμαθαν να μην εμπιστεύονται αυτές τις πτυχές της ενσωμάτισης και έτσι να μην εμπιστεύονται τη συσχέτιση με τον κόσμο και τους άλλους μέσα από τον ενσώματο εαυτό τους. Ως ενήλικες συνεχίζουν να μην εμπιστεύονται όχι μόνο την χειρονομίες, τον ήχο και το άγγιγμα των άλλων αλλά και του εαυτού τους και δεν έχουν ισχυρά όρια.

Γνωρίζουμε πως όταν η κίνηση, ο ήχος και το άγγιγμα των φροντιστών είναι προβληματικό ή ανασφαλές, η μαθησιακή διαδικασία του καθρεφτίσματος και της μοντελοποίησης στα βρέφη διακυβεύεται. Το παιδί και στη συνέχεια ο ενήλικας, πασχίζει να κατανοήσει και να βρει νόημα στην αλληλεπίδραση με τους άλλους. Λόγω των πρώιμων εμπειριών του, μαθαίνει να έχει φόβο και να μην εμπιστεύεται τις αλληλεπιδράσεις ούτε τη δική του ικανότητα να συμμετέχει σε αλληλεπιδράσεις και σχέσεις με τους άλλους.

Η διαδικασία εύρεσης νοήματος για τους ενήλικες που είχαν τέτοιες τραυματικές εμπειρίες ως παιδιά, συνήθως γίνεται μέσα από ένα παραμορφωτικό φίλτρο δυσπιστίας και καχυποψίας που τους κρατά -λιγότερο ή περισσότερο- σε κατάσταση φόβου τον περισσότερο χρόνο. Τα άτομα αυτά έχουν την τάση να απομονώνονται, να αποσύρονται από τη ζωή και να γίνονται δύσπιστοι παρατηρητές που βλέπουν αρνητικά στοιχεία σε καθετί γύρω τους. Κάποιοι μπορεί να διαχειρίζονται τους φόβους τους με το να γίνονται υπερβολικά ελεγκτικοί ώστε να νιώθουν ασφαλείς.

Η αλήθεια είναι ότι ο καθένας μας έχει την τάση να επικαλείται μια κύρια στρατηγική αντίδραση επιβίωσης, όπως η φυγή ή το πάγωμα/ακινητοποίηση ή η πάλη ως επιλογή προσαρμογής. Όσοι είναι σε χρόνιο φόβο ή υποταγή, εμμένουν στη χρήση κάποιας μορφής φυγής ή αποσύνδεσης ή κατάρρευσης ή προσκόλλησης ως πρωταρχικό μηχανισμό επιβίωσης. Αυτές οι επιλογές οδηγούν σε θυματοποίηση, κατάρρευση, ασθένεια στο σώμα και στο μυαλό και έλλειψη ικανότητας να συνδέεσαι αποτελεσματικά και να κοινωνικοποιείσαι με ασφάλεια με τους άλλους.

Στη Σωματική Ψυχοθεραπεία, το προσδοκώμενο είναι να επαναπρογραμματίσουμε το μυαλό μας και το νευρικό μας σύστημα έτσι ώστε η κύρια κατάσταση αντίδρασης επιβίωσής μας να συνίσταται σε ενεργή επαγρύπνιση, γείωση και αίσθηση ότι έχουμε επαρκείς πόρους για να παραμείνουμε παρόντες σε οποιαδήποτε δυναμική προκύψει και να τη διαχειριστούμε. Μπορεί να εξακολουθήσουμε να φεύγουμε όταν χρειάζεται ή να παγώνουμε ή να αποσυνδεόμαστε, αν αυτό είναι σκόπιμο αλλά σε γενικές γραμμές, θα παραμένουμε παρόντες και θα νιώθουμε σιγουριά και χαλαρότητα σε μια κατάσταση εγρήγορσης.

Μέσα από κατάλληλες βιωματικές τεχνικές, στη Σωματική Ψυχοθεραπεία μαθαίνουμε και πάλι να νιώθουμε ασφαλείς και να μη χρειαζόμαστε πλέον τις άλλες άμυνές μας, όπως το να απομονωνόμαστε από τους άλλους. Δουλεύουμε με ασκήσεις γείωσης ώστε να μάθουμε να ζούμε στο παρόν, σε ενσώματη κατάσταση επίγνωσης κάθε στιγμή και να νιώθουμε ασφάλεια. Επίσης με ασκήσεις φόρτισης και εκφόρτισης βοηθάμε στην απελευθέρωση των καταπιεσμένων τραυμάτων στο σώμα. Δουλεύουμε με την ασυνείδητη προδιάθεση στο σώμα και στη μυϊκή στάση, αποκαθιστώντας τες. Οι βιωματικές τεχνικές βοηθούν το άτομο να μετακινηθεί από την έντονη σύσπαση της κατάστασης «μάχης ή φυγής» και να μπει σε μια κατάσταση ηρεμίας και ασφάλειας του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος.

Καθώς υποχωρεί ο φόβος μας, αισθανόμαστε ξανά. Αισθανόμαστε τα συναισθήματά μας και το σώμα μας. Η ευχαρίστηση επιστρέφει όπως και τα άλλα συναισθήματά μας. Γινόμαστε περίεργοι ξανά και αρχίζουμε να παίζουμε και να εξερευνούμε, καθώς αισθανόμαστε ασφαλείς να το κάνουμε. Σχετιζόμαστε καλύτερα με τον εαυτό μας και τους άλλους.

Όροι και Προϋποθέσεις Αναδημοσίευσης Περιεχομένου

Συγγραφέας άρθρου: Παναγιώτα Δ. Κυπραίου MSc Ψυχολογία Υγείας, MBPsS - Σωματική & Gestalt Ψυχοθεραπεύτρια (ECP) - Επόπτρια Σωματικής Ψυχοθεραπείας - Συντονίστρια Σχολών Γονέων https://www.psychotherapeia.net.gr