Η ψυχοθεραπευτική διαδικασία μπορεί να χωριστεί σε διαφορετικές στιγμές (φάσεις)^[1]. Στην πρώτη φάση, που μπορούμε να αποκαλέσουμε στατική αναπαραγωγή της καθημερινής ζωής, η σχέση είναι συχνότερα ναρκισσιστική.

Αυτό είναι που ο Reich περιγράφει ως πρώτο στρώμα (επίπεδο). Ο ασθενής είναι υποκείμενο του δικού του δευτερεύοντα ναρκισσισμού. Κατά τη δεύτερη φάση (δεύτερο στρώμα) – η φάση της μεταβίβασης – βρίσκουμε την εγκατάλειψη της ναρκισσιστικής αντίστασης, και τη μετάβαση σε προσυνειδητές εγγραφές του Εγώ και του Υπερεγώ. Τότε είναι που ο ασθενής περιλαμβάνει το θεραπευτή στις οικογενειακές του σχέσεις, όπου τοποθετούνται οι ρίζες τις καθημερινής του ζωής. Η τρίτη φάση (τρίτο στρώμα), μπορεί να αποκαλεστεί "εδώ και τώρα" και βασίζεται στην επικράτηση του Αυτό (Id). Η σχέση μεταξύ των οργανισμών του ασθενή και του θεραπευτή, είναι ελεύθερη και άμεση. Εδώ ο οργανισμός αναφέρεται ως η πλήρης ψυχική συσκευή, συναισθηματικά, φυσικά και ενεργειακά, που υλοποιείται στο σώμα. Το Αυτό, έδρα του πρωτογενούς ναρκισσισμού και το Υπερεγώ, όπου βρίσκονται τα κοινωνικά συναισθήματα, εγκαθιστούν ενεργές και δυναμικές ανταλλαγές στην διαπροσωπική σχέση, επιτρέποντας την οργανική έκφραση των λειτουργιών ορίου και κανόνων. Φαίνεται ότι ο Reich ήταν ο πρώτος ψυχοθεραπευτής που πρότεινε την ύπαρξη αυτής της στιγμής. Είναι η στιγμή πέρα από τη μεταβίβαση, όπου ο συναισθηματικός πλούτος και η οικειότητα υπάρχουν σε αφθονία. Οι προθέσεις είναι πλήρως ερμηνευμένες και η συναισθηματική συνάφεια στην ομιλία είναι προφανής και πρακτικά πλήρης.

Πώς εναρμονίζεται η λέξη σε τόσο ξεχωριστές φάσεις; Στην πρώτη φάση, δεν ανταλλάσσονται λέξεις. Χρησιμοποιούνται χωρίς σημασία σε προσπάθειες περιγραφής, φυγής ή άμυνας. Ο θεραπευτής δουλεύει πάνω στις εκδηλώσεις της αντίστασης, με προτεραιότητα σ’ αυτές που είναι πιο σταθερές ή καλύτερα σ’ αυτές που είναι περισσότερο φορτισμένες ενεργειακά.

Ο Reich σκέφτηκε αυτή τη μέθοδο δουλειάς με την αντίσταση ενώ ήταν ακόμα ψυχαναλυτής, φτιάχνοντας μια μέθοδο μέσα από την ανάλυση του χαρακτήρα. Ανακάλυψε τη σπουδαιότητα του τρόπου με τον οποίο μιλάει ο ασθενής, τις αντιφάσεις του στο λόγο, τη σύγκρουση ανάμεσα στην ανάγκη για μια σχέση και το φόβο της σχέσης. Οι λέξεις, από μόνες τους δεν ήταν αρκετές. Άρχισε να παρατηρεί το σώμα, τις χειρονομίες, που είναι μια άλλη μορφή γλώσσας. Η λέξη (ή ο λόγος) τοποθετούνταν σε μια πολύ συγκεκριμένη θέση και στιγμή. Όταν η λέξη μελετάται μέσα σ’ αυτό το όλον, όταν τοποθετείται εκεί με έναν οργανωμένο τρόπο, προωθεί τη μετάβαση και την εισαγωγή στη δεύτερη φάση της μεταβίβασης.

Κατά τη διάρκεια αυτής της δεύτερης φάσης, όταν οι λέξεις είναι ήδη φορτισμένες, παίρνουν νέο νόημα. Δεν υπάρχουν κενές περιγραφές, στις περισσότερες περιπτώσεις. Υπάρχουν αντιφάσεις και είναι όλες φορτισμένες με νόημα. Η ιστορία του ασθενή ενημερώνεται, έτσι ώστε, μέσω αυτής, μπορεί να μάθει μια νέα ιστορία, να ξαναφέρει σε χρήση τη λογική του και την κατανόησή του και να ξεκαθαρίσει παρανοήσεις. Η αποχώρηση από τον δευτερογενή ναρκισσισμό, προωθεί μια νέα συνάντηση με τον πρωτογενή ναρκισσισμό. Η σχέση εγκαθίσταται ως υποκείμενο-υποκείμενο αλλά τώρα μπορούμε να προσθέσουμε τη μορφή σχέσης υποκείμενο-αντικείμενο-υποκείμενο, όπου τα αντικείμενα είναι οι ιστορικές καταγραφές. Έτσι, ο ψυχοθεραπευτής δουλεύει με αυτή την εμπλοκή, λειτουργώντας από τη μεταβιβαστική σκοπιά όπου έχει τοποθετηθεί. Οι λέξεις είναι πολύ αποκαλυπτικές και μέσω των αποκαλύψεων, ο ασθενής οργανώνει τον εαυτό του, με βάση νέα νοήματα. Συναισθήματα, σώμα, περιεχόμενα και ενέργεια, είναι όλα εξίσου σημαντικά σ’ αυτή τη φάση στη σχέση. Ο θεραπευτής, λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορές στη δομή και το χαρακτήρα, από ασθενή σε ασθενή, παίζει έναν διαφορετικό χαρακτήρα σε κάθε ιστορία. 

Στη φάση όπου οι αναμνήσεις φορτίζονται συναισθηματικά, οι αναμνήσεις που προηγουμένως δεν είχαν λόγια, αποκτούν νόημα και σημασία από λέξεις. Αυτή η ιστορική εισαγωγή, πιθανά επιτυγχάνεται και αποκρυπτογραφείται και ο ασθενής προχωράει σε μια τρίτη φάση.

Είναι ξεκάθαρο ότι αυτές οι φάσεις συνδέονται, αλλά όχι με χρονολογική σειρά. Η μία προσδιορίζει την άλλη. Η μία αποκρυπτογραφεί την άλλη.

Η τρίτη φάση έρχεται όταν ο ασθενής μπορεί να αντιληφθεί πλήρως τον θεραπευτή σαν έναν "άλλο" που αποτελεί μέρος της τρέχουσας ιστορίας του και δεν παγιδεύεται στην φανταστική απαίτηση του άλλου, στη δική του ιστορία και ιστορικό. Είναι η λεπτή στιγμή όπου η λέξη παίρνει τη θέση της συνάφειας, όπου είναι πιο περιγραφική απ’ ότι ερμηνευτική, όπου εμπλέκεται στη σημασία του συναισθήματος. Είναι μόνο ένα μέρος του όλου. Η ανάμνηση γίνεται αισθητή και δηλώνεται ως ανάμνηση. Η στιγμή της ανάμνησης είναι σχεδόν το ίδιο φορτισμένη όσο και οι εμπειρίες του παρόντος. Οι βουβές αναμνήσεις αποκτούν νόημα μέσω των λέξεων. Οι λέξεις γίνονται αναγκαίες για να δοθεί νόημα και σημασία σε όλα όσα δεν είχαν ποτέ νόημα ή σημασία.

Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, οι λέξεις αποκτούν το βάθος που επιτρέπει και χρειάζεται κάθε ξεχωριστός ασθενής. Είτε τις χρησιμοποιεί είτε όχι, σύμφωνα με την ανάγκη του. Ο θεραπευτής είναι ο συνομιλητής των αισθήσεων και λέξεων. Η ανάγκη για δική του παρέμβαση, διαφέρει πάρα πολύ, όπως και η ανάγκη για στιγμές θλίψης, ευχάριστες ή δυσάρεστες. Σε κάθε έκφραση αυτής της εγγραφής, δίνεται μια κατεύθυνση που καθορίζεται από το ιστορικό. Η σπουδαιότητα αποκαλύπτεται μαζί με την ανάγκη. Ξεκινώντας απ’ αυτό, η λέξη αφήνει το μπέρδεμα των αντι-δηλώσεων και αμυνών και αποκτά το πλήρες νόημά της σαν μέσο για εκπλήρωση επιθυμιών, πόθων και αναγκών. Ο ψυχοθεραπευτής δεν είναι πλέον απαραίτητος. Ο ασθενής μπορεί να πάρει το δρόμο του. Είναι η στιγμή της θεραπείας. Είναι η στιγμή της οργασμικής ικανότητας.

^[1] Η ανάλυση που κάνουμε προσεγγίζει το θέμα ενεργειακά κατά βάση, χρησιμοποιώντας τις έννοιες της ενεργειακής κίνησης, ενεργειακών πεδίων,  ενεργειακής φόρτισης, ενεργειακής επέκτασης κ.λ.π., που ανέπτυξε ο Wilhelm Reich σε σχέση με τη θεωρία του για τη λειτουργία του ψυχικού σώματος (αλλά και ολόκληρου του οργανισμού) όπου στηρίζεται η σωματική ψυχοθεραπεία γενικότερα.

Όροι και Προϋποθέσεις Αναδημοσίευσης Περιεχομένου

Συγγραφέας άρθρου: Παναγιώτα Δ. Κυπραίου Ψυχολόγος Υγείας (MSc) - Σωματική & Gestalt Ψυχοθεραπεύτρια (ECP) - Επόπτρια Σωματικής Ψυχοθεραπείας - Συντονίστρια Σχολών Γονέων  https://www.psychotherapeia.net.gr

Πηγές

Baker, E. F. (1974) Man in the Trap, ew York: Avon

Bean, O. (1971) Me and Orgone. New York: Fawcett

Boadella, D. (1974) Wilhelm Reich. Chicago: Regnery

Brandão,F. & da Silva, J. P. (1997) Armoured Language versus Unarmoured Language, http://www.orgonizando.psc.br (ανακτήθηκε από το διαδίκτυο στις 30/5/2004).

Lowen, A. (1958). The Language of the Body. Macmillan NY.

Lowen, A. (1967) The Betrayal of the Body, London: Collier

Lowen, A. (1976) Bioenergetics. New York: Penguin

Lowen, A. (1965) Love and Orgasm, New York: Macmillan

Man, W.E. (1973) Orgone, Reich, and Eros, N.Y.: Simon & Schuster

Reich, W. (1969) Character Analysis, N.Y. Farrar, Strauss, & Giroux

Reich, W. (1973) The function of the Orgasm, New York: Farrar St.

Reich, W. (1967) Listen, Little Man! New York: Farrar

Reich, W. (1971) The Mass Psychology of Fascism, NY: Farrar

Reich, W. (1962) The sexual Revolution, Farar