Στο πλαίσιο της προσωπικής ανάπτυξης, ο πολιτισμός μας επικροτεί εκείνους που έχουν σιγουριά, αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση. Η υψηλή αυτοεκτίμηση θεωρείται απαραίτητη προϋπόθεση ψυχικής υγείας και ευτυχίας.
Έτσι, για παράδειγμα, οι εκπαιδευτικοί ενθαρρύνονται να δίνουν σε όλους τους μαθητές τους κίνητρο έτσι ώστε ο καθένας να αισθάνεται υπερήφανος και ξεχωριστός. Ωστόσο, η υψηλή αυτοεκτίμηση απαιτεί να νιώθεις ιδαίτερος/ξεχωριστός και άνω του μετρίου. Και την ίδια στιγμή που προσπαθούμε να δούμε τους εαυτούς μας ως καλύτερους από τους άλλους, έχουμε επίσης την τάση να καταρρακώνουμε τον εαυτό μας με αυτοκριτική, όταν δεν ανταποκρινόμαστε στα υψηλά μας πρότυπα. Μόλις εξασθενήσουν τα αισθήματα υπεροχής – όπως αναπόφευκτα γίνεται – η αίσθηση της αυτοαξίας μας, φθίνει. Ταλαντευόμαστε απότομα ανάμεσα σε υπερβολικά διογκωμένη και υπερβολικά χαμηλή αυτοεκτίμηση, μια συναισθηματική κούρσα ανόδου και πτώσης, της οποίας το τελικό αποτέλεσμα είναι συχνά η ανασφάλεια, το άγχος και η κατάθλιψη.
Ως απάντηση σ’ αυτό το πρόβλημα, νέες έρευνες υποδεικνύουν ότι η αυτοσυμπόνια μπορεί να είναι ένας καλύτερος τρόπος προσέγγισης της επιτυχίας και της προσωπικής ανάπτυξης σε σύγκριση με την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης/αυτοπεποίθησης. Για παράδειγμα, η αυτοπεποίθηση σε κάνει να νιώθεις καλύτερα για τις ικανότητές σου, ενώ η αυτοσυμπόνια σε ενθαρρύνει να αναγνωρίσεις τις ατέλειες και τους περιορισμούς σου. Και μόλις αναγνωρίσεις και αποδεχτείς τα ελαττώματά σου, είναι πιο πιθανό να τα δεις αμερόληπτα και ρεαλιστικά, το οποίο, με τη σειρά του, μπορεί να φέρει θετικές αλλαγές στη ζωή σου.
Στην Βουδιστική ψυχολογία, η αυτοσυμπόνια δεν είναι το ίδιο με την αυτοεκτίμηση ή την αυτοπεποίθηση. Δεν αποτελεί έναν τρόπο σκέψης για τον εαυτό σου αλλά έναν τρόπο ύπαρξης ή έναν τρόπο να φέρεσαι στον εαυτό σου. Ειδικότερα, σύμφωνα με την Kristin Neff [1], καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, αυτοσυμπόνια σημαίνει να φέρεσαι στον εαυτό σου όπως θα φερόσουν στους φίλους ή στα μέλη της οικογένειάς σου, έστω κι αν είχαν αποτύχει κάπου ή ακόμη κι αν τα είχαν θαλασσώσει. Σε γενικές γραμμές, η αυτοσυμπόνια προϋποθέτει την αποδοχή ότι είσαι άνθρωπος και ότι κάνεις λάθη. Επίσης, ότι δεν εμμένεις σ’ αυτά τα λάθη ούτε τιμωρείς τον εαυτό σου επειδή τα έκανες.
Τα βασικά συστατικά της αυτοσυμπόνιας είναι:
1) να είσαι καλός με τον εαυτό σου, όπως ακριβώς θα ήσουν με έναν φίλο
2) να έχεις επίγνωση του ποιος πραγματικά είσαι, π.χ. τι προτερήματα και ελαττώματα έχεις κοκ.
3) να επιτρέπεις στον εαυτό σου την ελευθερία να είναι ατελής.
Η αυτοσυμπόνια αφορά στο να είμαστε καλοί με τον εαυτό μας σε όλες τις περιστάσεις και ιδιαίτερα όταν κάτι πάει στραβά στη ζωή μας ή όταν παρατηρούμε κάτι για μας, που δεν μας αρέσει - αντί να είμαστε ψυχροί ή έντονα επικριτικοί. Αφορά επίσης στο να αναγνωρίζουμε ότι η ανθρώπινη φύση είναι ατελής, ώστε όταν αποτυγχάνουμε ή υποφέρουμε, εξακολουθούμε να αισθανόμαστε συνδεδεμένοι με τους άλλους αντί να νιώθουμε διαχωρισμένοι ή απομονωμένοι. Η αυτοσυμπόνια προϋποθέτει συνεχή ενσυνειδητότητα δηλ. αναγνώριση και [μη επικριτική] αποδοχή των επώδυνων συναισθημάτων που προκύπτουν στην παρούσα στιγμή. Αντί δηλαδή να καταπιέζουμε τον πόνο μας ή να τον μετατρέπουμε σε μια υπερβολική προσωπική σαπουνόπερα, να βλέπουμε τον εαυτό μας και την κατάστασή μας καθαρά.
Η αυτοσυμπόνια δεν απαιτεί να αξιολογούμε τον εαυτό μας θετικά ή να τον θεωρούμε καλύτερο από τους άλλους. Αντίθετα, τα θετικά συναισθήματα της αυτο-συμπόνιας τίθενται σε ισχύ ακριβώς όταν η αυτοεκτίμηση αποδυναμώνεται, όταν δεν ανταποκρινόμαστε στις προσδοκίες μας ή αποτυγχάνουμε με κάποιο τρόπο. Η αίσθηση της αυταξίας ενυπάρχει στην αυτοσυμπόνια, γι’ αυτό και είναι εξαιρετικά σταθερή. Είναι πάντα εκεί για να μας παράσχει φροντίδα και υποστήριξη σε περιόδους ανάγκης.
Η έρευνα της Neff (Neff et al., 2018) υποδεικνύει ότι η αυτοσυμπόνια προσφέρει τα ίδια οφέλη με την υψηλή αυτοεκτίμηση, όπως λιγότερο άγχος και κατάθλιψη και μεγαλύτερη ευτυχία. Ωστόσο, δεν συσχετίζεται με τα μειονεκτήματα της υπερβολικής αυτοπεποίθησης, όπως ο ναρκισσισμός, η κοινωνική σύγκριση ή η αμυντική στάση του «εγώ».
Επίσης, η αυτοσυμπόνια φαίνεται να συμβάλλει σε πιο σταθερή αυτοπεποίθηση, σιγουριά, εμπιστοσύνη στον εαυτό (Neff et al., 2009). Όταν σκέφτεσαι, «Όλοι τα κάνουν θάλασσα μερικές φορές.», αντί, «Είμαι τόσο ηλίθια. Καταστρέψω τα πάντα!», αυτό μπορεί να σε βοηθήσει να νιώθεις καλά ακόμα κι αν δεν αποδίδεις τόσο καλά όσο ήλπιζες.
Έτσι λοιπόν, αντί να επιδιώκουμε διακαώς την αυτοεκτίμηση λες και είναι το άπαν σύμπαν, θα μπορούσαμε να ενθαρρύνουμε την ανάπτυξη της αυτοσυμπόνιας. Οπότε, είτε είμαστε στην κορυφή είτε στον πάτο, μπορούμε να αγκαλιάσουμε τον εαυτό μας με μια αίσθηση καλοσύνης, σύνδεσης και συναισθηματικής ισορροπίας. Μπορούμε να παράσχουμε, σε μας τους ίδιους, τη συναισθηματική ασφάλεια που απαιτείται για να δούμε καθαρά τους εαυτούς μας και να κάνουμε όσες αλλαγές είναι απαραίτητες για να διαχειριστούμε τον πόνο μας. Μπορούμε να μάθουμε να νιώθουμε καλά για τον εαυτό μας όχι επειδή είμαστε κάτι το ιδιαίτερο και άνω του μετρίου, αλλά επειδή είμαστε ανθρώπινα όντα εγγενώς άξια σεβασμού...
Όροι και Προϋποθέσεις Αναδημοσίευσης Περιεχομένου
Βιβλιογραφία/Πηγές
Neff, K. D., Long, P., Knox, M. C., Davidson, O., Kuchar, A., Costigan, A., … Breines, J. G. (2018). The forest and the trees: Examining the association of self-compassion and its positive and negative components with psychological functioning. Self and Identity, 17(6), 627-645. doi:10.1080/15298868.2018.1436587
Neff, K. D., & Vonk, R. (2009). Self-Compassion Versus Global Self-Esteem: Two Different Ways of Relating to Oneself. Journal of Personality, 77(1), 23-50. doi:10.1111/j.1467-6494.2008.00537.x
https://www.verywellmind.com/how-to-develop-self-compassion-4158290
https://self-compassion.org/the-three-elements-of-self-compassion-2/
https://self-compassion.org/category/exercises/
https://self-compassion.org/about/
https://www.verywellmind.com/how-to-boost-your-self-confidence-4163098
Συγγραφέας άρθρου: Παναγιώτα Δ. Κυπραίου MSc Ψυχολογία Υγείας, MBPsS - Σωματική & Gestalt Ψυχοθεραπεύτρια (ECP) - Επόπτρια Σωματικής Ψυχοθεραπείας - Συντονίστρια Σχολών Γονέων https://www.psychotherapeia.net.gr
